Από ένα γραφτό του Νίκου Παπανδρέου, που φιλοξενήθηκε στο αφιέρωμα του Διαβάζω στη σοβιετική λογοτεχνία (τεύχος 57, Νοέμβριος 1982) είναι όσα ακολουθούν:
“… Το κεντρικό χαρακτηριστικό της πνευματικής δημιουργίας του Μαξίμ Γκόρκυ … είναι άρρηκτα δεμένο με το μεγάλο, το κοσμογονικό γεγονός του αιώνα μας: τη σοσιαλιστική επανάσταση. Αυτής της επανάστασης ο Γκόρκυ στάθηκε ο φωτεινός “εξάγγελος”, ο συνεπής μαχητής της κι ένας από τους αυθεντικούς πνευματικούς εκπροσώπους της.
Από τις αρχές ακόμα του αιώνα μας ο Μαξίμ Γκόρκυ πολιτογραφείται στην παγκόσμια λογοτεχνία ως συγγραφέας της εργατικής τάξης. Αυτόν τον μεγάλο τίτλο τιμής ο Γκόρκυ τον διατήρησε άμεμπτο και αλώβητο σ’ όλη την ασύλληπτη σε όγκο και σε πλούτο πνευματική του σταδιοδρομία. Και η μεγαλύτερη, η ιστορική, κατά τη γνώμη μας, προσφορά του Μαξίμ Γκόρκυ στην παγκόσμια προοδευτική λογοτεχνία έγκειται στο ότι μέσα σε μια κοινωνία όπου βρισκόταν σε πλήρη αποθέωση ο ατομικισμός, … αυτός ως συγγραφέας πολέμησε με πάθος τον εγωισμό του ατόμου και κήρυξε την ανιδιοτελή και μέχρι αυτοθυσίας στράτευση του ανθρώπου στην ιδέα και στην υπόθεση της απελευθέρωσης της ανθρώπινης κοινωνίας από τα προαιώνια δεσμά της.
Αυτής της ιδέας ο Γκόρκυ δεν υπήρξε μόνο κήρυκας, αλλά και ακατάβλητος μαχητής. Και ακριβώς χάρη σ’ αυτή την οργανική σύνδεσή του με το συνειδητό επαναστατικό κίνημα του καιρού του πέτυχε με το έργο του να μας δώσει μια τόσο πιστή εικόνα της παρακμής της αστικής κοινωνίας … και να χαράξει με τόση ενάργεια τις προοπτικές του νέου κόσμου”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
