Ένα μικρό απόσπασμα από παρουσίαση του Τάκη Μενδράκου του έργου του Κοσμά Πολίτη “Eroica” (σε επιμέλεια του Πήτερ Μάκριτζ) είναι ό,τι καταχωρώ σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” – το Κοσμάς Πολίτης είναι ψευδώνυμο του Πάρη Ταβελούδη (1888-1974).
“Το πολύκλαδο δέντρο της πεζογραφίας μας στην δεκαετία του ’30, δημιούργημα των κοινωνικών και πνευματικών αναζητήσεων και ζυμώσεων που προηγήθηκαν, ήταν φυσικό να φέρνει μαζί του – πέρα από τον απόηχο της πάλης των ιδεών – την ποικιλία των τάσεων, μορφής και περιεχομένου. Έτσι, παράλληλα με τους αισθητικούς πειραματισμούς, πορεύεται πολύχρωμη και η θεματολογία των πεζογράφων: απόπειρες ψυχογραφικής μυθιστοριογραφίας, μεταφυσική έξαρση, κοινωνιστικές αναζητήσεις, αντιπολεμικός ρεαλισμός, ανατομία της αστικής συμπεριφοράς, ατομική λύτρωση κλπ. Στην τελευταία αυτή κατηγορία θα μπορούσε να εντάξει κανείς τον Κοσμά Πολίτη…
Στα έξι μυθιστορήματα: “Λεμονόδασος” (1928), “Εκάτη” (1933), “Eroica” (1938), “Γυρί” (1945), “Στου Χατζηφράγκου” (1963) και στο “Τέρμα” (1975) – στις δυο συλλογές διηγημάτων: “Τρεις γυναίκες” (1943), “Κορομηλιά” (1959) – και στο θεατρικό του “Κωνσταντίνος ο Μέγας” (1957) – που συγκροτούν ολόκληρο το έργο του, ένα έργο που ξεκινά στα σαράντα του χρόνια έχοντας αποθησαυρίσει πλήθος εμπειρίες, διάσπαρτη κυριαρχεί η προσωπική του αγωνία για την ομορφιά που χάνεται, για το αδυσώπητο του χρόνου, για την καθημερινή του σύγκρουση με το πραγματικό και, αιώνια ανικανοποίητος, ανακαλεί μνήμες που μπορεί να τον λυτρώσουν”.
Προσθέτω πως η παρουσίαση του Τάκη Μενδράκου αναφέρεται στην “Eroica” των Εκδόσεων “Ερμής” του 1982, που συνοδεύεται από ένα τετράπτυχο χρονολόγιο και μια 70σέλιδη περίπου εισαγωγή του υφηγητή νεοελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Πήτερ Μάκριτζ, το διδακτορικό του οποίου ήταν για το Ελληνικό μυθιστόρημα του Μεσοπολέμου (βλ. περιοδικό “Διαβάζω”, τεύχος 71, 15 Ιουνίου 1983, σελ. 62-63).
Κώστας Π. Παντελόγλου