Όσα ακολουθούν απέσπασα από το βιβλιο του σημαντικού Αθηναιογράφου Γιάννη Καιροφύλλα Η Αθήνα στη δεκαετία του ’60, Εκδόσεις Φιλιππότη 1997, σελ. 142-143 και αναφέρονται στο θέμα του τίτλου:
“… το καφενείο Ζαχαράτου δεν ήταν το μόνο που είχε χαθεί. Είχαν κλείσει και πολλά άλλα, γιατί είχε αλλάξει ακόμα και ο τρόπος παρασκευής του καφέ. Κάποτε πήγε ο Σπύρος Μελάς, ο μεγάλος χρονογράφος και συγγραφέας σ’ ένα καφενείο απ’ αυτά που είχαν απομείνει και του είπαν αν θα πάρει “εσπρέσο” ή “φραπέ”. Ο Μελάς μελαγχόλησε και έγραψε την άλλη μέρα στην Ελευθερία ένα χρονογράφημα (29 Ιουνίου 1963). Έλεγε ανάμεσα στ’ άλλα:
“Έτσι εσημειώθη ένα κοσμοϊστορικό γεγονός στη ζωή της Αθήνας. Η αποχώρησις του ταμπή από το καφενείο των μερακλήδων. Λέω κοσμοϊστορικό γεγονός, γιατί ο ταμπής-μάτορας, ο βγάζων από το ίδιο καφεκούτι, το ίδιο μπρίκι και την ίδια χόβολη διακοσίων απορ΄χωεων καφέ, προς ικανοποίησιν των πιο απαιτητικών γεύσεων, δεν ήταν ένας οποιοσδήποτε”.
Ο Μελάς, αφού ανέπτυσσε όλη την ιστορία πέντε αιώνων του ταμπή, από την πτώση του Βυζαντίου κι έλεγε πως το φωταέριο και το ηλεκτρικό δεν είχαν χαλάσει τη χόβολη της θράκας για να γίνει ο σωστός καφές, πρόσθετε ότι οι Έλληνες το 1821 είχαν επαναστατήσει κατά παντός τουρκικού, όχι όμως και εναντίον του μικρού φλυτζανιού. Από τους καφενέδες και το μικρό φλυτζάνι άρχισαν να εξυφαίνονται οι συνωμοτικές αποφάσεις της Φιλικής Εταιρείας. Και ο Μελάς κατέληγε:
“Ο ταμπής, ο μάστορας, βρισκότανε στο βάθος όλων των ιστορικών γεγονότων κι αυτός αποσύρεται τώρα ηττημένος από το μεγάλο φλυτζάνι του Ευρωπαίου, που είναι ένα για όλους – αυτό το μαυροζούμι που δίνουν τα διάφορα μηχανήματα που το αποστάζουν. Ενικήθη από το τουριστικό δολλάριο … ο Έλλην έχασε την προσωπικότητά του, η οποία ήταν ένας καφές”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
