11) Το Αρχείο του Γιώργου Ζεβελάκη (φίλου μου από τη Νεολαία της ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες) αποτέλεσε το στήριγμα άρθρου στις Επτά Ημέρες / Η Καθημερινή, Κυριακή 6 Απριλίου 2003, που αναφέρεται και στους Έλληνες ανταποκριτές στο Αλβανικό Μέτωπο. Στο άρθρο αυτό, που υπογράφει ο δημοσιογράφος Ηλίας Μαγκλίνης, γίνεται λόγος για τον Σμυρνιό Παντελή Καψή (1883-1963) ως απεσταλμένο αθηναϊκών εφημερίδων στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940-1941, αλλ΄ακαι για τον Παύλο Παλαιολόγο (1895-1984) και τον Γιώργη Ανδρουλιδάκη (1906-1974). Σημειώνονται επίσης τα ονόματα του Αλέκου Λιδωρίκη, του Νίκου Καπίτσογλου, του Λουκή Ακρίτα (συγγραφέα του βιβλίου Αρματωμένοι, με θέμα το Έπος του ’40) κά. – Δεν αποφεύγω τον πειρασμό να μεταφέρω και εδώ τα ακόλουθα του Παύλου Παλαιολόγου γραμμένα τον Δεκέμβριο του 1940 τα οποία περιλήφθηκαν και αυτά στο εν λόγω άρθρο: “Εμπρός σε ένα νεκρό στρατιώτη σάς παρηγορεί η σκέψη ότι έπεσε υπερασπιζόμενος το ιδανικό το οποίο πίστεψε. Το ζώον όμως που κοκαλώνει και ψοφά απάνω στα βουνά της Αρβανιτιάς δεν έχει την μεγάλη αυτή ικανοποίηση. Πεθαίνει δουλεύοντας στους νόμους των ανθρώπων. Θα είμαστε αχάριστοι, μου έλεγε ένας επιστρατευμένος κτηνίατρος, αν δεν ανεγείρουμε ένα μνημείο στο άγνωστο μουλάρι. Χωρίς αυτό δεν θα βγάζαμε πέρα τον Πόλεμο”. – Στο εν λόγω άρθρο γίνεται λόγος και για τη Λόγχη, πολεμική λογοτεχνική και σατιρική επιθεώρηση, που φιλοξενούσε πολεμικές ανταποκρίσεις γραμμές από τους ίδιους τους στρατιώτες που υπρετούσαν στην πρώτη γραμμή κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο. Πολλές από τις ανταποκρίσεις αυτές δημοσιεύτηκαν στη συγκεντρωτική έκδοση Το θαύμα της Αλβανίας απ’ την σκοπιά της ΙΙΙ Μεραρχίας, που επιμελήθηκε ο Ξένος Άκογλου ή Ξενίτας το 1942. Ένας από τους συνεργάτες ο ποιητής Νίκος Καββαδίας. (βλ. ό.π.).
12) Η Γενιά μας και η πρώτη μέρα του Πολέμου 1940-1941. Η Γενιά μας, η δεκαπενθήμερη έκδοση της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, πρωτοκυκλοφόρησε στις 27 Ιουλίου 1965 αφιερωμένη στον Σωτήρη Πέτρουλα. Το 7ο φύλλο της, που κυκλοφόρησε το Σάββατο 23 Οκτωβρίου 1965, στολιζόταν από φωτό Ελλήνων στρατιωτών που πολεμούσαν τους φασίστες Ιταλούς του Μουσολίνι μέσα στα χιόνια, ενώ το σαλόνι της Γενιάς μας, σελίδες 8 και 9, κάλυπτε το κείμενο του Δημήτρη Ραυτόπουλου με τίτλο “Η πρώτη μέρα του Πολέμου”, πλαισιωμένο από φωτογραφίες ενδεικτικές του λαϊκού ενθουσιασμού και σκηνών του Πολέμου. Ο Δημήτρης Ραυτόπουλος στο κείμενό του αυτό στέκεται στο απαράσκευον του Πολέμου από τη δικτατορία του Μεταξά, την ηττοπαθή αντιμετώπισή του από την ηγεσία, στο τι έπραξε το Έθνος – να τι έγραφε μεταξύ άλλων: “Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940-1941 σημειώθηκε το σπανιότατο στην παγκόσμια πολεμική ιστορία φαινόμενο να αντιστέκεται ο στρατός του Μετώπου με πρωτοβουλία των διοικήσεων των κατωτέρων Μονάδων […]. Η Ιταλική εισβολή αποκρούσθηκε σχετικά γρήγορα – δηλαδή έγκαιρα – επειδή ο συνταγματάρχης Δαβάκης με το απόσπασμα Πίνδου (τρεις λόχοι) πρόβαλε απρόοπτη αντίσταση σε δύναμη 20.000 Ιταλών και καθυστέρησε την προέλασή τους. Επειδή η Μεραρχία Ιππικού του στρατηγού Στανωτά χύμηξε πάνω στο Σμόλικα Γράμμο και διέλυσε την Μεραρχία Αλπίνι “Τζούλια”. Επειδή η 8η Μεραρχία δεν εγκατέλειψε το Καλπάκι (1-8 Νοεμβρίου), παρά τις οδηγίες του Γενικού Στρατηγείου.
… Έβγα ψηλά στο Σμόλικα, ψηλά στη Σαμαρίνα
να ιδείς της μάχης το κακό ν’ ακούσεις ντουφεκίδι
πώς πολεμούν οι Έλληνες, οι άνδρες του Δαβάκη
κι οι σταυραετοί του Στανωτά πεζούρα και καβάλα
να ιδείς κορμιά φασιστικά γεμίσαν οι χαράδρες
(ηπειρώτικο)
Η Ιταλική εισβολή αποκρούσθηκε με απόφαση των Ελλήνων στρατιωτών και των τίμιων αξιωματικών. Ανακόπηκε από την αντίσταση ενός λαού που έτρχε απ’ όλη την Ελλάδα στο Μέτωπο με πίστη, από τα γυνακόαιδα πυο αντικαταστήσανε τα ανύπαρκτα μεταγωγικά,εφοδιάζοντας τις μαχόμενες μονάδες στην Πίνδο. Ο λαός, το Έθνος επέβαλαν την Νίκη, έσυραν σ’ αυτή και την άπιστη ηγεσία. […] Όταν χτυπήσανε οι σειρήνες εκείνο το πρωί, όλα αυτά δεν είχαν γίνει ακόμα. Τι έγινε τότε; Ξεκινούσανε απ’ όλα τα σπίτια οι στρατεύσιμοι ή όσοι νόμιζαν ότι είναι στρατεύσιμοι να παρουσιαστούνε. Στον δρόμο συναντιώνταν γνωστοί και άγνωστοι και κατέβαιναν ομάδες ομάδες για τα στρατολογικά γραφεία, τραγουδώντας ό,τι πατριωτικό ήξεραν, τον εθνικό ύμνο, το “μαύρη είν’ η νύχτα στα βουνά”. […] Κύματα ο λαός κατέβαινε στο κέντρο μέσα σ’ ένα ιερό μεθύσι. Κατά το μεσημέρι φάνηκαν και τα Ιταλικά αεροπλάνα. Κανένας δεν σκέφθηκε να προφυλαχτεί. […] Ότι στην Αντίσταση του 1940-1941 κυριαρχούσε ο αντιφασιστικός χαρακτήρας είναι ολοφάνερο, πέρα από την ζωντανή μας μνήμη των μεγάλων εκείνων και από τις ιστορικές μαρτυρίες, υπάρχει και η λαϊκή δημιουργία που αποθανάτισε το λαϊκό μίσος εναντίον του φασισμου […] Ο Μουσολίνι και ο φασισμός είναι ο στόχος της λαϊκής κοροϊδίας:
Ο Μουσολίνι νόμιζε πως ήταν η Ελλάδα
Ένα πιάτον αχνιστόν με την μακαρονάδα
Του Μουσολίνι η κεφαλή
που φόραε μαύρη σκούφια
στο τέλος αποδείχτηκε
πως ήταν μέσα κούφια
[…] Σαφέστατα και συγκεκριμένα, ο λαός περιμένει με τη Νίκη και το τέλος του Πολέμου την απελευθέρωσή του από τον εσωτερικό φασισμό:
Τα παιδιά πούναι στη μάχη
Ο Θεός καλά να τάχει
Που πολεμούνε τα παιδιά
Να φέρουνε τη λευτεριά
Φέρε μας τηνε Θεέ μου
Με το τέλος του Πολέμου.
Αυτή είναι η 28η Οκτωβρίου η αληθινή. Του Έθνους. Ημέρα πρώτη της Αντίστασης”.
(ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
