Όσα ακολουθούν είναι απόσπασμα από χρονογράφημα του Κώστα Βάρναλη, δημοσιευμένο στην εφημερίδα Η Αυγή στις 31 Μαρτίου 1954 – το χρονογράφημα αυτό έχει περιληφθεί και στον πρώτο τόμο των χρονογραφημάτων του Βάρναλη που με τίτλο Λόγια που καίνε (1953-1957) κυκλοφόρησε η Αυγή στις 28 Σεπτεμβρίου 2019. Σε όσα ακολουθούν ο τίτλος μπήκε από εμένα:
“… Σε κείνα τα μεγάλα χρόνια ο λαός δεν έδωσε μονάχα το αίμα του για την ελευθερία· έδωσε και την ψυχή του. Και τι ψυχή!
Τούτ’ η ψυχή του λαού, εκφρασμένη με τη γλώσσα του λαού, δείχνει πρώτα τη λαϊκότητα του απελευθερωτικού αγώνα κι ύστερα το γνήσιο πάθος του λαού για ελευθερία και τον καημό του για το χάσιμό της!
Κλέφτικο τραγούδι, Σολωμός και Μακρυγιάννης αποτελούνε την ψηλότερη πνευματική κορυφή της νεώτερης Ελλάδας. Κανένας και τίποτα δεν μπόρεσε να την ξεπεράσει! Αλλά, δυστυχώς, μετά το διώξιμο του κατακτητή, οι σφετεριστές της ελευθερίας του λαού καταγράψανε πρώτα για δικά τους τα κατορθώματα του λαού κι ύστερα του σκοτώσανε την ψυχή – ή όπως έλεγε ο Σολωμός, του “σκοτώσανε τη γλώσσα”!
Κι όλο το κατοπινό λεφούσι των καλαμαράδων επί ένα και πλέον αιώνα, ραγιάς του κοτζαμπασιδισμού, ψεύτιζε με ψεύτικα αισθήματα και ψεύτικη γλώσσα τη μεγάλην αλήθεια της Επανάστασης (του 1821) …
Μα σε όλην την καθαρολόγα φλυαρία των καλαμαράαδων και των ρητόρων από τότες ίσαμε σήμερα και σύγκρινέ την με δυο στίχους του λαού ή με μια φράση του Μακρυγιάννη!
Παιδιά Μωραϊτόπουλα και σεις Ρουμελιωτάκια,
μα το ψωμί που φάγαμε, μα την αδερφοσύνη
περάστε από τον τόπο μου κι από τους εδικούς μου,
μην πείτε πως σκοτώθηκε κτλ.
Αυτή ‘ναι η ψυχή του λαού! Αδερφοσύνη στους εθνικούς αγώνες κι αξιοπρέπεια θανάτου! Κι όμως η αντιδραστική ηγεσία από τότες ως τα σήμερα δεν κάνει άλλο από το να διαιρεί τον λαό. Για να βασιλεύει! Κι όμως αυτή η ψυχή γελιούνται πως βγαίνει εύκολα. Μας το βεβαιώνει ο Μακρυγιάννης: “Είναι βαθειά”!
Τόσον πνευματικό και ηθικό θησαυρόν πρώτης ποιότητας, τον έβαλε η μετεπαναστατική ηγεσία “εκτός νόμου”. Φοβάται την αλήθεια. Και μαζί με τα κείμενα έβαλε “εκτός νόμου” και τη γλώσσα του λαού (των ορεσιβίων) και τον ίδιο τον λαό (υποτέλεια).
Κι όμως, ο λαός όχι μόνο θυμάται παρά και συνεχίζει το Εικοσιένα του έως ότου πετύχει την ελευερθία του”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
