Image

Για τον Μικρασιάτη γλωσσολόγο Μένο Φιλήντα, έναν από τους γενναιότερους αγωνιστές του δημοτικισμού (έναν επιφανή πνευματικό άνθρωπο της Νέας Ιωνίας) .2

Καταχωρώ σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” το δεύτερο μέρος του γραφτού που αναφέρεται σε όσα στον τίτλο σημειώνω:

Ο Μένος Φιλήντας, δια χειρός Φώτη Κόντογλου το 1924, δέκα χρόνια πριν τον θάνατό του
Ο Μένος Φιλήντας, δια χειρός Φώτη Κόντογλου το 1924, δέκα χρόνια πριν τον θάνατό του

“Θυμούμαι πώς τον πρωτογνώρισα (τον Μένο Φιλήντα): ήταν φθινόπωρο του 1924 όταν ήλθα κι εγώ να εγκατασταθώ στους Ποδαράδες (Νέα Ιωνία). Δεν είμαστουν και πολλοί ακόμη· λίγα ήσαν τα τελειωμένα σπίτια· ο τόπος ήταν γεμάτος γιαπιά και σωρούς οικοδομησίμων υλικών. Τον πρωταντίκρυσα να κατηφορίζει κάποιο δρόμο του συνοικισμού, φαρδύς και ευδιάθετος, στο μέσο μιας συντροφιάς νεαρών· σαν κλώσσα με τα κλωσσόπουλά της. Χάρηκα εξαιρετικά όταν πληροφορήθηκα πως ήταν ήδη εγκατεστημένος στον συνοικισμό αυτόν. Δεν είχα όμως καμμιά απολύτως γνωριμία μαζύ του ως τότε.

Τις μέρες εκείνες μερικοί πατριώτες μου Βουρλιώτες οργάνωναν μαζύ μ’ άλλους ένα σωματείο για τα ζητήματα του δημιουργούμενου συνοικισμού κι είχαν αποφασίσει να βάλουν πρόεδρό τους τον Φιλήντα. Ζήτησαν και την δική μου γνώμη, η οποία όμως υπήρξε τελείως αντίθετη.

-Αυτός, τους είπα, δεν κάνει γι’ αυτή την δουλειά. Είναι ένας άνθρωπος, όπως λένε, πνευματικός και σεις χρειάζεσθε έναν πρακτικό άνθρωπο, με κάποιες άλλες, διαφορετικές και πιο κατάλληλες για μια τέτοια θέση ιδιότητες. Ο Φιλήντας δεν είναι αυτός που χρειάζεσθε. Μπορείτε όμως να τον βάλετε στο Συμβούλιό σας για το κύρος του ονόματός του.

Κάποιος του το είπε, επεδίωξε αμέσως να με γνωρίσει και μ’ απλωτά τα χέρια του και την βροντερή φωνή του μου είπε όταν συναντηθήκαμε:

-Μπράβο παλληκάρι μου, έτσι είναι! Εγώ δεν είμαι γι’ αυτή την δουλειά· έχεις πολύ δίκιο.

Και από τότε συνδεθήκαμε με μια στενώτατη, εγκάρδια φιλία, ως την μέρα που μας έφυγε.

Το επεισόδιο αυτό φανερώνει πιστεύω την σπάνια, αλλά και την ιδιόρρυθμη φινέτσα του ανθρώπου εκείνου, με την εξαιρετικά πληθωρική σωματική ιδιοσυστασία.

Η αναμνηστική αυτή επέτειος μάς υπενθυμίζει και μερικές άλλες ουσιαστικώτερες υποχρεώσεις προς τον άνθρωπο και το έργο του.

Πρώτα-πρώτα πέρασαν είκοσι χρόνια και ακόμη δεν τυπώθηκε η “Νεοελληνική Γραμματική” του, το σοβαρώτερο όπως το εθεωρούσε, το κύριο έργο της ζωής του. Ο εκλεκτός μου φίλος, ο Διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου και ένθερμος, όπως είναι τόσον γνωστό, υποστηρικτής των Ελληνικών γραμμάτων κ. Οκτάβιος Μερλιέ, μου υποσχέθηκε να μελετήσει το ενδεχόμενο της εκδόσεώς της από το (Γαλλικό) Ινστιτούτο. Την έχω κρατήσει σοβαρά υπό σημείωσιν την υπόσχεσή του αυτή. Αν πραγματοποιηθή, είμαι βέβαιος ότι θα πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική εισφορά στην επιστήμη γενικώτερα.

Δεύτερον κάποιο χρέος έχομε χωρίς άλλο κι εμείς οι συμπολίτες του της Νέας Ιωνίας. Ο Δήμος μας επί Δημαρχίας κ. Αθανασίου Παράσχου έδωσε το όνομά του σ’ ένα δρόμο. Ο “Ιωνικός Σύνδεσμος” τώρα, το μόνο, το αρμόδιο Σωματείο της Νέας Ιωνίας, εφ’ όσον όπως πιστεύω η σημερινή του Διοίκησις κατανοεί τον πνευματικό κατά πρώτο λόγο προορισμό του Σωματείου αυτού, θα έπρεπε και να οργανώσει με την ευκαιρία της εικοσαετίας από του θανάτου του ένα φιλολογικό μνημόσυνο. Θα αποτελέσει μια πράξη τιμής βέβαια στην μνήμη ενός επιφανούς πνευματικού δημιουργού της περιοχής μας, αλλά και μια πράξη που θα μας εξυψώσει ευρύτερα σαν κοινωνία πολιτισμένη”.

Οφείλω τώρα να σημειώσω ότι όσα καταχώρησα χτες και σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” είναι ένα γραφτό του εκλεκτού Μικρασιάτη (και Ιωνιώτη) Νίκου Ε. Μηλιώρη, που δημοσιεύθηκε στην Μικρασιατοπροσφυγική εφημερίδα “Προσφυγικός Κόσμος” την 1η Αυγούστου 1954.

Κώστας Π. Παντελόγλου