Την Αφροδίτη Τεπέρογλου γνώρισα κάτοικο της Νέας Μαδύτου, είναι δηλαδή κι αυτή μια Φιλαδελφειώτισσα, έβγαλε κι αυτή το Γυμνάσιο της Νέας Φιλαδέλφειας, πήγαινε σε μια τάξη μικρότερη από μένα (τέλειωσε το Γυμνάσιο το 1962), με συμμαθήτριες την Κική Κοταμανίδου, την Μαρίκα Μπάρδη, την Άννα Πρέσση και άλλες. Σπούδασε στο Γκρατς της Αυστρίας όπου το 1969 ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας. Στην συνέχεια αναδείχθηκε σε σημαντικό στέλεχος του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, με πλούσια ερευνητική εργασία και συγγραφές.
Όσα ακολουθούν είναι μια αναφορά της στο έργο της κοινωνιολόγου Αντρέ Μισέλ με τίτλο “Κοινωνιολογία της οικογένειας και του γάμου”, που σε μετάφραση της κοινωνιολόγου Λουκίας Μ. Μουσούρου, κυκλοφόρησε το έτος 1981 από τις Εκδόσεις Gutenberg του φίλου Γιώργου Δαρδανού – η αναφορά αυτή της Αφροδίτης Τεπέρογλου είχε δημοσιευθεί στην δεκαπενθήμερη επιθεώρηση του βιβλίου “Διαβάζω” (Τεύχος 58, 15 Δεκεμβρίου 1982), βλέπει το φως της δημοσιότητας και τώρα σ’ αυτή την στήλη του “Κόσμου της Ν. Φιλαδέλφειας” και έχει ως εξής:
“Πριν από λίγο καιρό από τις στήλες του περιοδικού “Διαβάζω” (Τεύχος 51, Μάρτιος 1982) επισημάναμε το πόσο φτωχή πραγματικά είναι η βιβλιογραφία στην χώρα μας γύρω από την κοινωνιολογία της οικογένειας. Ένα κλάδο της κοινωνιολογίας που τελευταία γνώρισε μια ανάπτυξη μεγάλη σε πολλές χώρες του κόσμου, όπου στηρίζεται σε θεωρητική και σε εμπειρική βάση, πολύ ικανοποιητική και γερά (θεμελιωμένη).
Γι’ αυτό με πραγματική ικανοποίηση είδαμε το έργο της γνωστής κοινωνιολόγου της οικογένειας Αντρέ Μισέλ “Κοινωνιολογία της οικογένειας και του γάμου”, σε μετάφραση της κοινωνιολόγου Λουκίας Μ. Μουσούρου.
Το έργο αυτό συγκαταλέγεται, θα λέγαμε, μεταξύ των κλασικών κειμένων στον χώρο της κοινωνιολογίας, ένα πραγματικά μεγάλο παράδειγμα συνθετικής δουλειάς.
Από την εισαγωγή της η Αντρέ Μισέλ αναφέρεται στην μορφή που πρόκειται να δώσει στο κείμενο και σε ποιους τομείς της οικογένειας θα κινηθεί. Γιατί τονίζει ότι “η εκλογή των θεμάτων που πραγματεύεται η εργασία σήμαινε αναγκαστικά την απόρριψη κάποιων χώρων όπου η έρευνα αφορά λιγότερο την κοινωνιολογία και περισσότερο κάποια παραπλήσια επιστήμη” (σελ. 12).
Στα πρώτα τρία κεφάλαια, η συγγραφεύς, σε μια ουσιαστική παράθεση, κάνει μια διαχρονική κάλυψη των θεωριών γύρω από την μελέτη της οικογένειας. Αρχίζοντας από τις σύγχρονες τάσεις της έρευνας σε θέματα της οικογένειας στην Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη (πρώτο κεφάλαιο), προχωρώντας στις παλιές θεωρίες των Μόργκαν, Ένγκελς και Ντυρκάϊμ και Μως (δεύτερο κεφάλαιο) και τελειώνοντας το πλαίσιο αυτό με το τρίτο κεφάλαιο, όπου παρουσιάζονται οι σύγχρονες θεωρίες(Λέβι-Στρως, Ζερμαίν Τεγιόν, Τάλκοτ Πάρσονς, Ντόροθυ Σμιθ).
Η εξέλιξη των θεωριών που συνέτειναν στην ουσιαστικώτερη μελέτη του πυρήνα οικογένεια, είναι, πιστεύουμε, μοναδική. Γιατί η συγγραφεύς κατορθώνει να δέσει τις θεωρίες μέσα στον χρόνο, αρχίζοντας από τον 19ο αιώνα και φτάνοντας στις σύγχρονες τάσεις μελέτης της οικογένειας στις βιομηχανικές κοινωνίες.
Όπως λέει και η ίδια “σε τούτο το βιβλίο που έχει επίκεντρο την σύγχρονη οικογένεια στις βιομηχανικές κοινωνίες, θα αφιερωθούν δυο κεφάλαια σε μια εμπειρική μελέτη των λειτουργιών (κεφάλαιο τέταρτο) και της δομής (κεφάλαιο πέμπτο) της σύγχρονης αστεακής οικογένειας στις δυτικές βιομηχανικές κοινωνίες” (σελ. 11).
Στα δυο αυτά κεφάλαια, τέταρτο και πέμπτο, η Αντρέ Μισέλ στηρίζεται στην Παρσονική θεωρία. “Στο στάδιο ανάπτυξης που βρίσκονται οι βιομηχανικές βορειοαμερικανικές και ευρωπαϊκές κοινωνίες ο Πάρσονς πιστεύει πως η οικογένεια δεν ασκεί πια μακροκοινωνιολογικά παρά τις λειτουργίες της αναπαραγωγής και της κοινωνικής ταυτοποίησης του παιδιού. Αντίθετα, η σημασία της σύγχρονης συζυγικής οικογένειας είναι, κατά τον Πάρσονς, αποτέλεσμα των δύο μικρο κοινωνιολογικών λειτουργιών της: της κοινωνικοποίησης του παιδιού και της σταθεροποίησης της προσωπικότητας του ενήλικα” (σελ. 105-106).
Στο έκτο κεφάλαιο μελετάται ο γάμος και η οικογένεια από την σκοπιά της δημογραφίας. Στο πρώτο μέρος του κεφαλαίου αυτού η συγγραφεύς στέκεται στις διάφορες σύγχρονες θεωρίες περί γάμου, για να ασχοληθεί στη συνέχεια με ποσοστά γάμου, γαμηλιότητας, με την ηλικία κατά τον πρώτο γάμο, με την διαφορά ηλικίας μεταξύ των συζύγων, με τα διαζύγια και με τους δεύτερους γάμους. Όλα τα στοιχεία και οι τάσεις αναφέρονται σε μια πλειάδα χωρών της Αμερικής και της Ευρώπης (Ανατολικής και Δυτικής) έως και την Ιαπωνία. Στο δεύτερο μέρος του έκτου κεφαλαίου εξετάζονται ο διαχωρισμός γάμου και γονιμότητας, τα ποσοστά γεννήσεων και γονιμότητας, τα εξώγαμα παιδιά, οι μονογονεϊκές οικογένειες, οι κύκλοι της οικογενειακής ζωής, η επαγγελματική δραστηριότητα των εγγάμων γυναικών και η εμφάνιση καινούργιων τύπων οικογένειας.
Ακόμα μια φορά η Αντρέ Μισέλ κατορθώνει να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, γιατί δεν πρόκειται για μια απλή παράθεση στατιστικών στοιχείων αλλά σχολιασμένου και σωστά τεκμηριωμένου υλικού, ώστε να δίνεται μια σφαιρική εικόνα για το τι συμβαίνει γύρω από τα θέματα αυτά σχεδόν ανά τον κόσμο”.
Σταματώ στο σημείο αυτό – αύριο και πάλι στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” θα καταχωρήσω το δεύτερο μέρος της αναφοράς της Αφροδίτης Τεπέρογλου στο έργο της Αντρέ Μισέλ με τίτλο “Κοινωνιολογία της Οικογένειας και του Γάμου”, που σε μετάφραση της Λουκίας Μ. Μουσούρου, κυκλοφόρησε το έτος 1981 από τις Εκδόσεις Gutenberg.
Κώστας Π. Παντελόγλου
