Η υπογειοποίηση της Πατριάρχου Κωνσταντίνου είναι ένα καλό παράδειγμα του πώς ο λεγόμενος “αστικός σχεδιασμός” κατά κανόνα δεν είναι αποτύπωση κοινωνικών αναγκών στο χώρο, αλλά μετατροπή μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων σε δημόσια πολιτική. Φορείς αυτής της διαδικασίας είναι σε κάθε περίπτωση πρόθυμα μέλη του πολιτικού προσωπικού, που είτε βρέθηκαν σε εκλεγμένες θέσεις με ρητό σκοπό να διεκπεραιώσουν τέτοια συμφέροντα, όπως ο Γιάννης Βούρος, είτε τον είπαν στην πορεία, όπως η Αρένα Δούρου. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτού του είδους το πολιτικό προσωπικό είναι πως, για να εκτελέσει το εκάστοτε συμβόλαιο, οφείλει να πλασάρει το ζήτημα στο γενικό κοινό ως προϊόν διαλόγου, ωρίμου σκέψεως και σοβαρού σχεδιασμού. Και θα ήταν απλό η συζήτηση να τελείωνε κάπου εδώ, λέγοντας ότι με τα όσα ακούγονται από τους συμβληθέντες γελάνε και τα τσιμέντα – έλα όμως που δε γελάνε, καθώς ο μηχανισμός περιπτώσεων όπως του Γιάννη Βούρου απαρτίζεται από άτομα που ανήκουν στο τοπικό πολιτικό σύστημα παλαιόθεν και άρα ο αλεξιπτωτιστής “αρχηγός” δεν είναι απλώς ουρανοκατέβατος.
Η υπογειοποίηση της Πατριάρχου Κωνσταντίνου είναι ενδιαφέρουσα περίπτωση, εμβληματική θα έλεγε κανείς, σε όλα αυτά τα επίπεδα.
Πρώτα-πρώτα, η υπογειοποίηση της Πατριάρχου Κωνσταντίνου δεν υπήρχε ως δημόσιο σχέδιο πριν την εμφάνιση του σχεδίου Μελισσανίδη για την Αγιά Σοφιά το 2013. Προέκυψε ως τεχνική λύση για να ξεπεραστεί το προφανές πρόβλημα του χώρου που είχε παραχωρηθεί από το ελληνικό δημόσιο στην ερασιτεχνική ΑΕΚ τη δεκαετία του 30: το οικόπεδο δεν ήταν αρκετά μεγάλο για να χωρέσει το γήπεδο που επεδίωκε να κατασκευάσει ο “διοικητικός ηγέτης”, αλλά ήταν τζάμπα και γειτνιάζει με μια σειρά ενδιαφέρουσες “υπό ανάπτυξη” εκτάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν άλλες, συνοδές δραστηριότητες, οι οποίες θα συνέφεραν τον επιχειρηματία και θα άνοιγαν δουλειές για ορισμένους συμμάχους του – οπότε δεν υπήρχε η επιλογή της χωροθέτησης της “Αγιά Σοφιάς” αλλού: το γήπεδο έχει νόημα ύπαρξης μόνο εντός του συνόλου που ξεκινά από το άλσος και καταλήγει στην παλιά Κολούμπια στη Ριζούπολη.
Για να περάσει η υπογειοποίηση στον δημόσιο σχεδιασμό, αντί η Περιφέρεια Αττικής να αντιμετωπίσει την απαίτηση Μελισσανίδη με το σθένος που αντιμετωπίζει μια δημόσιας αιρετή αρχή τις απαιτήσεις των κοινών θνητών, έκανε τους σχετικούς τεμενάδες, εξασφάλισε πιθανόν τις απαιτούμενες συμμετοχές και αποδέχτηκε ως είχε τη “δωρεά” της μελέτης – για να την ανταποδώσει με τα 15 δημόσια εκατομμύρια της εργολαβίας που θα υλοποιήσει έτερος παραδοσιακά κρατικοδίαιτος Καππαδόκης του εργολαβικού κατεστημένου.
Δεύτερον, το έργο της υπογειοποίησης δε χρειάστηκε να ωριμάσει ως τέτοιο, ούτε απαντήθηκε το βασικό ερώτημα: Τι κυκλοφοριακό όφελος θα έχει μια βύθιση δρόμου μήκους μόλις 275 μέτρων και πλάτους 10; Ο δημόσιος διάλογος με σκοπό την “ωρίμανση” του έργου της υπογειοποίησης πήγε πακέτο με την “ωρίμανση” της “Αγιά Σοφιάς”: αντικαταστάθηκε από τις γυμναστικές επιδείξεις του οργανωμένου στρατού των οπαδών του Μελισσανίδη στη Νέα Φιλαδέλφεια από τον Μάιο του 2014 ως τον Φεβρουάριο του 2017. Σύμβολο αποδοχής της βίαιης “ωρίμανσης” αυτής, η κάπως θλιβερή “συγκέντρωση για την υπεράσπιση της δημοκρατίας” που οργάνωσε η προηγούμενη δημοτική αρχή για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις της τελικής υποχώρησης, τον Μάιο του 2017. Δεν είναι τυχαίο ότι για την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του έργου (18.04.2018) δεν υποβλήθηκε αίτηση ακύρωσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας, γιατί δεν υπήρχε πια κανείς για να το κάνει.
Τρίτον, η αδυναμία του δήμου και της περιφέρειας να εκφράσουν άποψη σε επίπεδο αιρετών αλλά και υπηρεσιακό (ανάθεμα τις αξιολογήσεις, ανάθεμα και το συνδικαλιστικό κίνημα που αποδέχεται την αυτοκατάργηση του ρόλου των τεχνικών υπηρεσιών, οι οποίες επικαλούνται συνήθως αναρμοδιότητα ή ελλιπή γνώση [του] αντικειμένου [τους]…), οδηγεί στην ιδιωτικοποίηση της σχετικής ευθύνης της δημόσιας ενημέρωσης: στο ρόλο του καλού μπάτσου, κάποιος Δημήτρης Ανδριόπουλος, επαρκής στο να πείθει συμβεβλημένους, πεπεισμένους ή φοβισμένους, ανέλαβε σε διάφορα σημεία της περασμένης επταετίας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, ντύνοντάς τις με επίφαση επιστημονικότητας. Τελευταίο κρούσμα, στην πρόσφατη “ενημέρωση” της Επιτροπής Διαβούλευσης του δήμου ΝΦ-ΝΧ, όπου ο Ανδριόπουλος μίλησε για τα οφέλη της μείωσης της χρήσης του αυτοκινήτου και τα αντικίνητρα που προσφέρει δήθεν η “Αγιά Σοφιά” – χάντρες και καθρεφτάκια δηλαδή, για να διασκεδάσει τις αρνητικές εντυπώσεις που εκφράζονται δειλά-δειλά για το έργο. Πώς να ξεχάσει κανείς ότι σε προηγούμενη ανάλογη “ενημέρωση” ο συγκοινωνιολόγος του Κωνσταντίνος Ζέκος έλεγε «Όταν οργανώσουμε την κίνηση, με ή χωρίς φανάρια, θα έχουμε εξαιρετική εξυπηρέτηση εκτός από τους πεζούς και για τα αυτοκίνητα», κι ότι αυτό είναι ο στόχος;
Αυτό είναι το πλαίσιο του αστικού σχεδιασμού στην περίπτωση της υπογειοποίησης της Πατριάρχου Κωνσταντίνου, του οποίου το κύριο βάρος της “δημοκρατικής νομιμοποίησης” σήκωσαν κατά την περασμένη πενταετία η Αρένα Δούρου ως περιφερειάρχισσα Αττικής που εξασφάλισε τη δημόσια χρηματοδότηση του έργου και πλέον ο Γιάννης Βούρος ως δήμαρχος ΝΦ-ΝΧ, που θα κληθεί να δικαιολογήσει μια μέρα τα σπασμένα. Αλλά ιδρώνει, νομίζετε, το αφτί του; Δεν είναι δα και δύσκολο να παίζεις τον δήμαρχο στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας. Αρκεί να σηκώνεσαι όρθιος στις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου και να αυτοσχεδιάζεις μαυρογιαλουρέικα μονολογάκια: “Θα σας εξαφανίσωμεν!”…
π.
