Ένα από τα σημαντικά κτίρια της πόλεως των Αθηνών είναι και εκείνο της Ακαδημίας Αθηνών. Είναι έργο του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν. Η ανέγερσή του κράτησε από το 1859 μέχρι το 1887. Επιβλέπων του έργου ο Γερμανός αρχιτέκτων Ερνέστος Τσίλερ (1837-1923) στον οποίο η Αθήνα και αρκετές επαρχιακές πόλεις της Ελλάδος χρωστούν πολλά κτίριά τους μέσα στα οποία έλαβε ή και λαμβάνει ακόμη μορφή και σχήμα η Νεοελληνική ζωή.
Ο Ερνέστος Τσίλερ ανέλαβε την επίβλεψη της ανέγερσης του κτιρίου της Ακαδημίας Αθηνών το 1861 ως συνεργάτης του Θεόφιλου Χάνσεν, επικοινωνούσε δε μετ’ αυτού με επιστολές επί μία περίπου τριακονταετία.
Οι επιστολές του Τσίλερ προς τον Χάνσεν, 314 τον αριθμό, βρέθηκαν στα κατάλοιπα του Χάνσεν και απόκεινται στην Βασιλική Βιβλιοθήκη της Δανίας στην Κοπεγχάγη (Τμήμα Χειρογράφων), όπως μας πληροφορεί η αρχαιολόγος Αριστέα Παπανικολάου-Κρίστενσεν με γραφτό της στην Εφημ. “Η Καθημερινή”/Επτά Ημέρες.
Στο ίδιο γραφτό η αρχαιολόγος Αριστέα Παπανικολάου-Κρίστενσεν γράφει πως οι επιστολές του Τσίλερ προς τον Χάνσεν “θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν σύμφωνα με το περιεχόμενό τους ως εκθέσεις εργασίας σε ύφος φιλικό με προσήκοντα σεβασμό του μαθητή προς τον δάσκαλο” και ότι στις επιστολές αυτές “μπορεί κανείς να παρακολουθήσει όχι μόνο την πορεία των έργων της οικοδόμησης της Ακαδημίας, αλλά και την πορεία των σχεδιασμένων έργων την εποχή εκείνη από τον Θεόφιλο Χάνσεν στην Αθήνα, όπως την διαμόρφωση της πλατείας του Πανεπιστημίου, την ανέγερση του Ζαππείου, της Βιβλιοθήκης”.
Καταχωρώ τώρα εδώ, στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, εκείνο το τμήμα του εν λόγω γραφτού της αρχαιολόγου Αριστέας Παπανικολάου-Κρίστενσεν που αναφέρεται στο περιεχόμενο των επιστολών Τσίλερ προς Χάνσεν σχετικά με τις εργασίες οικοδόμησης του κτιρίου της Ακαδημίας Αθηνών:
“Θα σταθούμε περισσότερο – γράφει η Αριστέα Παπανικολάου-Κρίστενσεν – στο περιεχόμενο των επιστολών που αναφέρεται άμεσα στις εργασίες οικοδόμησης του κτιρίου της Ακαδημίας Αθηνών. Παράλληλα λοιπόν με στοιχεία σχετικά με την πρόοδο των εργασιών έχουμε και καταστάσεις με ονόματα εργατών και (ύψος) ημερομισθίων. Συγκεκριμένα στην επιστολή της 2ας Απριλίου 1862 παρεμβάλλεται μια κατάσταση στα ελληνικά, με τα ονόματα 16 εργατών, τον αριθμό των ημερομισθίων, έξη για όλους, το ημερομίσθιο σε δραχμές και δίπλα ο εβδομαδιαίος μισθός για τον κάθε εργάτη χωριστά και στο τέλος το συνολικό ποσόν που πληρώθηκε σε όλους.
Παραθέτουμε την κατάσταση αυτή λόγω του ειδικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει:
“Στέλιος Πίλος 5,50 δρχ. – 33 δρχ.
Κωνσταντίνος Ραμούντος 5,50 δρχ. – 33 δρχ.
Γεώργιος Γασπαρός 5,50 δρχ. – 33 δρχ.
Πέτρος Περάτος 5,50 δρχ. – 33 δρχ.
Βάσος Ιωάννου 5,00 δρχ. – 30 δρχ.
Βασίλειος Βλάχος 5,00 δρχ. – 30 δρχ.
Δημήτριος Βλουτζές 5,00 δρχ. – 30 δρχ.
Χαράλαμπος Βασιλείου 4,75 δρχ. – 28,50 δρχ.
Νικόλαος Παρλιάρος 5,00 δρχ. – 30 δρχ.
Κωνσταντίνος Πιναρδής 4,50 δρχ. – 27 δρχ.
Αντώνιος Πάλας 3,00 δρχ. – 12 δρχ.
(προφανώς 4 και όχι 6 ημερομίσθια)
Πέτρος Καρυστινός 3,00 δρχ. – 12 δρχ.
(προφανώς 4 και όχι 6 ημερομίσθια)
Γεώργιος Αδαμόπουλος 8,00 δρχ. – 48 δρχ.
Κωνσταντίνος Ζουρμπαλάς 1,25 δρχ. – 7,50 δρχ.
Αντώνιος Θεοδώρου 1,00 δρχ. – 6 δρχ.
Γεώργιος Παρλιάρος 3,50 δρχ. – 21 δρχ.
Σύνολο 410 δρχ. την εβδομάδα”.
Οι επιστολές (του Τσίλερ προς τον Χάνσεν) περιέχουν επίσης πληροφορίες συνοδευόμενες από σκίτσα που έχουν άμεση σχέση με τις οικοδομικές εργασίες και τις μεθόδους οικοδομικής που εφαρμόζονταν από τους ντόπιους Έλληνες τεχνίτες.
Αναφέρουμε εδώ δύο χαρακτηριστικά σκίτσα μας “μηχανής” εξοπλισμένης στο κάτω μέρος με παράλληλα σιδερένια ελάσματα για την λείανση των μαρμάρων με την βοήθεια άμμου και νερού και μιας άλλης “μηχανής” για την διάνοιξη οπών στα μάρμαρα με τρυπάνι εξοπλισμένο με μολύβδινο βαρίδι, προσαρμοσμένο σε ξύλινο στέλεχος με οριζόντια σανίδα”.
Η αρχαιολόγος Αριστέα Παπανικολάου-Κρίστενσεν στο εν λόγω γραφτό της, που δημοσιεύθηκε την Κυριακή 10 Φεβρουαρίου 2002, δίνει ακόμα την πληροφορία πως οι “περισσότερες επιστολές έχουν σταλεί από τον Τσίλερ κατά τα έτη 1862 (είκοσι εννέα) και 1863 (είκοσι πέντε) και συμπίπτουν με τις πρώτες εργασίες του στην Ακαδημία”, και ότι “έχουν συνταχθεί στην γερμανική γλώσσα σε γραφή νεογοτθική”.
Εγώ συμπληρώνω πως το όφελος από την λεπτομερή σπουδή των επιστολών Τσίλερ προς Χάνσεν εκτιμώ ότι θα είναι μεγάλο για το θέμα μας. Η κοινωνικοπολιτική πρωτοπορία και το κίνημα των οικοδόμων ας επωμιστούν και αυτό το καθήκον.
Κώστας Π. Παντελόγλου