“Η ακαταστασία του καιρού”, σημειώνει η εφημερίδα Αθηναϊκά Νέα στις 8 Δεκεμβρίου 1941 στη στήλη “Ζητήματα”, “έχει ζαλίσει και τους πλέον ειδήμονες εις τα μετεωρολογικά ζητήματα”. Και συνεχίζει: “Η πρωϊμότης του χειμώνος δεν είναι σπάνιον φαινόμενον εις την Ελλάδα. Εκείνο που βγαίνει από τα όρια του συνήθους, είναι ότι την μίαν ημέραν ρίχνει εις τα γύρω βουνά χιόνι και την άλλην ακολουθεί νοτιάς, την τρίτην βοριάς, την τετάρτην κάνει χιονόνερο και την άλλην ημέραν ο καιρός ησυχάζει, δια να ξαναρχίσει ένας κύκλος ανάλογος. Αλλά η εφετεινή μεταβλητότης είναι κάτι που δεν παρουσιάζεται πολύ συχνά” (βλ. σελ. 1).
Στο ίδιο φύλλο, της ίδιας εφημερίδας, κάτω από τη στήλη “Ζητήματα”, οι “Αθηναϊκές Σημειώσεις”, το χρονογράφημα του εκ Κωνσταντινουπόλεως Παύλου Παλαιολόγου, που άγγιζε πολύ κόσμο, μαζί και τον κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας, με τον τίτλο “Λευκές Υποσχέσεις”, όπου σημειωνόταν: “Λευκές προβάλλουν οι κορυφές και οι πλαγιές των βουνών μας. Αραιοί, αραιότατοι ήταν όμως οι εκδρομείς που επεχείρησαν την κυριακάτικην πεζοπορία στα βουνά της Αττικής. Δεν ευνοούν οι περιστάσεις τον εκδρομικό οργασμό των παλαιών καιρών. Ούτε το χιόνι δίνει όπως άλλοτε το σύνθημα της εξορμήσεως. Με σβηστά τα τζάκια τους το υποδέχονται στις πόλεις όχι μόνο οι φτωχοί, αλλά και οι πλούσιοι. Είναι μια υποδοχή που ψυχραίνει τις σχέσεις με την βορεινή μας ξένη. Απρόσιτες τώρα οι χιονισμένες εκτάσεις. Σε πολύ πεζότερες ασχολίες κατατρίβονται οι νεοφώτιστοι χιονοδρόμοι. Θυμάστε την μακρά εκείνη λιτανεία των αυτοκινήτων και τους ζωηρούς επιβάτας που ανέβαιναν ασθμαίνοντας τις κορυφές της Πάρνηθος. Από μακρυά και χωρίς την ορειβατική εξάρτυσι ατενίζουμε το πέπλο της νύφης. Ας είναι όμως κι έτσι. Λευκό καθώς τον βλέπουμε να λάμπη κάτω από τις ακτίνες του χειμωνιάτικου ήλιου είναι σαν μια πανηγυρική δήλωσις που έρχεται επιβλητική και αθόρυβη κατ’ ευθείαν από το στόμα της φύσεως. Έρχεται για να μας πη ότι όλα μπορούν ν’ αλλάξουν σ’ αυτήν εδώ την γη μας, ν’ ανατραπή ο ρυθμός της ζωής, να βροντά σ’ Ανατολή και Δύσι το κανόνι. Μόνο η φύσις δεν αλλάζει το δρομολόγιό της. Ραίνει την πλάσι με το χιόνι της, όπως λευκάνη αύριο τις αμυγδαλιές, όπως θα καλύψη την άνοιξι με παπαρούνες τους κάμπους της. Επίσημη βεβαίωσις και παρηγοριά της φύσεως. Έρχεται στην περίοδο της μαύρης αγοράς να μας πει ότι δεν έλειψε από το πρόσωπο της γης η λευκότης. Να και κάτι λευκό και άσπιλο. Κάτι που δεν λερώθηκε από την κακία, που δεν κηλιδώθηκε από συμφέροντα και πάθη. Μια παρθενική εσθής που δεν κυλίσθηκε στη λάσπη του ξεπεσμού. Σε μέρες θλιβερές που οι στερήσεις τονώνουν τις κακίες των αδυνάτων χαρακτήρων και μαυρίζουν τις ψυχές όσων δεν έχουν την δύναμι της αντιστάσεως, το χιόνι, σιωπηλό και αθόρυβο μήνυμα τ’ ουρανού μάς λέει ότι ανεξάντλητο διατηρεί η φύσις το απόθεμα της λευκότητός της. Παρήγορη υπόσχεσις. Την βλέπουμε και την πιστεύουμε. Πιστεύουμε σε μια μέρα που θα διαλυθούν τα σύννεφα, θ’ αποσυρθούν τα νερά του κατακλυσμού από την Ανθρωπότητα και τα φτερά μιας ολόλευκης περιστεράς θ’ απλωθούν επάνωσ στη γη, όπως απλώνεται τώρα το λευκό βέλο του χιονιού και καλύπτει τις μαύρες των βουνών μας” (βλ. σελ. 1).
Ο αλληγορικός αλλά και ευθύς θαρρώ λόγος του Παύλου Παλαιολόγου λέει πολλά για την κατάσταση πραγμάτων στην περιοχή της Πρωτεύουσας τον Δεκέμβριο του 1941 – όπως λένε και οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Γεωργίου Τσολάκογλου (βλ. εφημερίδα Η Βραδυνή, Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 1941, σελ. 8), παρά την αποσιώπηση από μέρους του των ευθυνών της Γερμανικής Κατοχής εν προκειμένω. Οι δηλώσεις του αυτές είχαν ως ακολούθως: “Εντός των τελευταίων δέκα ημερών συνελήφθησαν τρεις αστυνόμοι (αξιωματικοί), αίτινες ενήργουν ‘μαύρην αγοράν’. Δεν ανακοινώ τα ονόματα τούτων δια να διευκολυνθή η ανάκρισις εις το έργον της· ουχ ήττον καθιστώ το γεγονός γνωστόν δια να κατανοηθούν αι δυσχέρειαι, ας συναντά η κυβέρνησις εις το τραχύ έργον της. Ένεκα τούτου και πάλιν προσκαλώ πάντας, όσοι πονούν τον τόπον, όσοι θέλουν να επιβιώση ο Λαός της Ειρήνης, όσοι θέλουν να μένη ορθωμένη η ηθική που μας ενέπνευσαν οι πατέρες μας και αι πατροπαράδοτοι παραδόσεις, έρθουν αρωγοί εις τον αγώνα που διεξάγομεν. Δεν αρκεί να έχουν οι συνεργάται μου και εγώ συναίσθησιν των προς τον λαόν υποχρεώσεών μας, δεν αρκεί να φιλοδοξώμεν εις το να ανταποκριθώμεν εις την εξυπηρέτησιν του λαού και να καταβάλλωμεν απάσας τας δυνάμεις μας προς τούτο. Απαιτείται όλων των εντίμων – και υπάρχει σχεδόν ολότης – η συνδρομή κατά των ελαχίστων ασυνειδήτων με την μανίαν του ευκόλου και ακόπου κέρδους. Απαιτείται η εκδήλωσις του αισθήματος αλληλεγγύης, απαιτείται η αφιέρωσις των ασχολιών μας για την ολότητα και ουχί εγωιστική νοσηρότης. […] Οι πλούσιοι δια να δικαιολογηθώσιν έναντι του περιβάλλοντός των και έναντι των απόρων και των τεινόντων ικέτιδα χείρα ευρίσκουσιν ως πρόχειρον μέσον να συκοφαντήσουν την κυβέρνησιν. Αλλ’ η κυβέρνησις συμπάσχει, συμπονεί με τους απόρους, μεριμνά δια την παύσιν της ανεργίας, αγωνίζεται δια την προμήθειαν τροφίμων. Εκείνοι τι έχουν να παρουσιάσουν; Θα απαντήσω εγώ. Προπαρασκευάζουν την εξαφάνισιν της φυλής και την συσσώρευσιν αφθόνου πλούτου δι’ εαυτούς. Δεν περιλαμβάνω όλους εις την πικράν αυτήν διαπίστωσιν, διότι εχειρονόμησαν οι συνετοί και οι πραγματικώς αγαπώντες τους συνανθρώπους των και μάλιστα κατά τρόπον αξιέπαινον, γνωστόν εις πάντας. Οι μη συνεισφέροντες ξεύρετε τι επιχειρήματα εύρον δια να δικαιολογήσουν την φιλαργυρίαν των; Ούτε λίγο, ούτε πολύ, εκατηγόρησαν τους προσηνεγκόντας ως μαυραγορίτας!!! […] Έν έχω να συστήσω. Πρέπει να συνέλθωσι και να εκτελέσωσι το καθήκον των προς τους συνανθρώπους των. Έκαστος ας συνδράμει το έργον μου χάριν της κινδυνευούσης από υποσιτισμόν φυλής και χάριν των ενδεών. Ας συνδράμει ωσαύτως τον αγώνα μας κατά των μαυραγοριτών. Δεν πρέπει να αναμένωμεν όλα από την κυβέρνησιν, ήτις άλλς τε δεν έχει άπαντα τα μέσα δια να δράση. Δηλώ τέλος ότι είμαι αποφασισμένος να εξακολουθήσω αγωνιζόμενος επί των επάλξεων της ηθικής με άπασας τας δυνάμεις μου κατά των ειδεχθών μαυραγοριτών, όπου και αν ευρίσκωνται, έστω και αν μένω περιβαλλόμενος από ολιγίστους τιμίους και πατριώτας συνεργάτας μου, ευρισκόμενους εντός ή εκτός της Κυβερνήσεως. […]” (βλ. σελ. 2).
Αξιοσημείωτη θαρρώ και την ακόλουθη καταχώρηση στην 2η σελίδα της εφημερίδας Η Βραδυνή της 10ης Δεκεμβρίου 1941, αξιοσημείωτη και ενδεικτική της εποχής: “ΔΙΑΦΟΡΑ είδη, τα οποία θα πωληθούν αυτή την βδομάδα στον ΜΕΤΑΠΩΛΗΤΗΝ: 1) Επτά κοστούμια και παλτά, υφάσματα ελληνικά και αγγλικά 2) Ηλεκτρικά είδη, ήτοι βραστήρ, καμινέτο, θερμάστρα και ανεμιστήρ 3) Τρία ραδιόφωνα 4) 500 πλάκες φωνογράφου και διάφορα γραμμόφωνα φορητά και έπιπλα 5) Υποκάμισον μεταξωτό λευκό (ύφασμα) 6) 15 φωτογραφικαί μηχαναί 7) Linguaphone 8) Τάπητες, κιλίμια και λαχούρια Περσικά 9) Κουταλομαχαιροπήρουνα (χύμα) Christoff και Κρουπ 10) Πολύφωτα και πολυέλαιοι 11) Γούνινο παλτό και διάφορες άλλες μικρές γούνες 12) Σερβίς ποτών, τσαγιού, λεμονάδας 13) Τραπεζομάνδηλο λινό, κουβέρτες μάλλινες βαμβακερές και μεταξωτές 15) Πλήρης επίπλωσις γραφείου, ήτοι βιβλιοθήκη, διπλό ρολ τοπ γραφείον π, 4 πολυθρόνες και μία δερμάτινη 15) Δύο σαλονάκια: α) βιεννέζικο 6 τεμάχια β) 10 τεμάχια 16) Δύο κρεββάτια διπλά 17) Τουαλέττα, κομοδίνο και 3 καθίσματα 18) Ζαρντινιέρα Christoff, ιαπωνική φρουτιέρα 19) Πίνακες Βολωνάκη, Π. Ζωγράφου, Π. Λύτρα, Ροϊλού, Μαρακονά, Noset, Κασόλα, Μπραέσσα, Στεφάνου, Κατσάκη και άλλων 20) Βάζα ξυλόγλυπτα, ιαπωνικά, κινέζικα, καθώς και πιάτα και παραβάν Chinois 21) Διάφορα μομπελό. Τιμαί απολύτως διαπιστωμέναι ως ευθηναί. ΜΕΤΑΠΩΛΗΤΗΣ Σταδίου – Γ. Σταύρου 4 (1ος όροφος). 9-1 π.μ. και 4-6 μ.μ. καθ’ εκάστην”.
Από τις καταχωρήσεις της ίδιας σελίδας της εφημερίδας Η Βραδυνή της 10ης Δεκεμβρίου 1941 σημειώνω: 1) “Αγοράζω κοσμήματα και πολυτίμους λίθους εις τας καλλιτέρας τιμάς Τάκης Διβάρης οδός Σανταρόζα 4” 2) “Αγρόκτημα εν Χαλανδρίω 7 στρεμμάτων, καλλιεργημένον με οικίαν και ύδωρ παραχωρείται εις ειδήμονα δια κατοικίαν και συνεταιριστικήν εκμετάλλευσιν. Τηλ. 33006”.
Σημειώνω επίσης και τις καταχωρήσεις δύο θεάτρων: 1) “Θέατρον Ατθίς, στάσις Λεβίδου (τηλ. 82515). Αύριος εξαιρετική πρεμιέρα με το αθάνατο έργο του αειμνήστου Χατζηαποστόλου “Οι Απάχηδες των Αθηνών”. Απογευματινή 4-6 και 6-8. Εισιτήρια πωλούνται εις το ταμείον του θεάτρου από σήμερον” – 2) “Θέατρον Κοτοπούλη. Τελευταίαι παραστάσεις του έργου του κ. Λουκή Ακρίτα “Όποιος αγαπά παιδεύει”. Το Σάββατον πρώτη Δ. Ψαθά “Ο εαυτούλης μου”.
(Ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
