“Στις 5 Δεκεμβρίου 1941”, γράφει ο Γιάννης Καιροφύλας στο βιβλίο του Η Αθήνα του ’40 και της Κατοχής, “δημοσιεύεται το Διάταγμα ίδρυσης [του Εθνικού Οργανισμού Χριστιανικής Αλληλεγγύης (ΕΟΧΑ)]. Με τα συσσίτια που οργανώνει τρέφονται στην Αθήνα και τον Πειραιά 70.000 παιδιά ηλικίας 2-7 ετών. Ανώνυμοι ήρωες αυτού του μεγάλου έργου στάθηκαν κυρίως το εθελοντικό προσωπικό και ιδιαίτερα οι γυναίκες. Περίπου 2.500 είναι οι εθελόντριες στην Αθήνα και στα Περίχωρα που εργάζονται με αυταπάρνηση, παρακολουθούν τις άπορες οικογένειες των φυλακισμένων, οργανώνουν την περίθαλψη και τη διατροφή τους, οργανώνουν τις εστίες των πεινασμένων παιδιών και μοιράζουν λίγη τροφή και ρουχισμό, […] βοηθάνε ακόμη και στο μαγείρεμα του φαγητού, στη διανομή του, αλλά βοηθάνε και στην ταφή των νεκρών, που είναι από τα πιο δύσκολα προβλήματα της εποχής. Οι επισκέπτριες κυρίως του ΕΟΧΑ, όταν ο Δήμος δεν είχε ούτε κάρο των σκουπιδιών διαθέσιμο να στείλει να μαζέψει τους νεκρούς, πηγαίνουν μόνες τους και σκάβουν με τα ίδια τους τα χέρια τους λάκκους μέσα στα χωράφια. Ο ΕΟΧΑ προσφέρει και άλλες υπηρεσίες. Οργανώνει κέντρα διημέρευσης των παιδιών των εργαζομένων, δημιουργεί παιδικές εστίες για παιδιά προσχολικής ηλικίας, για μαθητές 7-12 ετών και ακόμη τα τοπικά εξωσχολικά κέντρα για λίγο μεγαλύτερα παιδιά. Δίνει συσσίτια σε επίτοκες γυναίκες, σε θηλάζουσες μητέρες, σε παιδιά που έχουν κάνει αντιφυματικό εμβόλιο και είναι καχεκτικά. Πολλά παιδιά υποφέρουν από πελλάγρα και σκορβούτο. Τα κορμιά τους είναι γεμάτα φουσκαλίδες όλο υγρό. Το δέρμα τους έχει κηλίδες. Αρρώστειες άγνωστες μέχρι τότε στην Αθήνα. Το έργο του ΕΟΧΑ βοηθάνε πολύ οι πρόσκοποι [και οι οδηγοί], που αν και είχαν διαλυθεί [επί δικτατορίας Μεταξά] και τους είχαν εν διωγμώ τα χρόνια της Κατοχής, μπόρεσαν με την κάλυψη του ΕΟΧΑ να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους και να βρεθούν τέλεια οργανωμένες στην Απελευθέρωση. Πολλές ομάδες προσκόπων κατορθώνουν να πραγματοποιήσουν κατασκηνώσεις τους καλοκαιρινούς μήνες σε εξοχές της Αθήνας, με τη βοήθεια του ΕΟΧΑ που τους δίνει τα αναγκαία τρόφιμα” (βλ. σελ. 173-174).
Την ευεργετική επίδραση του ΕΟΧΑ ένιωσε και η Νέα Φιαδέλφεια. Να τι έχει σχετικά σημειωθεί στην έκδοση 60 χρόνια Οδηγισμός στη Νέα Φιλαδέλφεια, που συντάχθηκε με επιμέλεια της Μελίτας Διαμαντοπούλου-Αδάμ και κυκλοφόρησε το 1996 σε 2.000 αντίτυπα:
“1938: Ίδρυση της πρώτης Οδηγικής Ομάδας στη Νέα Φιλαδέλφεια […] (Η Ομάδα φιλοξενείται στην “Ευσέβεια” και μετά στην “Ούλεν”, μέσα στο Δάσος)
1939: Αυτοδιάλυση του Προσκοπισμού. Όμως Πρόσκοποι και Οδηγοί διατηρούν μυστικό σύνδεσμο μεταξύ τους και σχηματίζουν “παρέες”. Στη Νέα Φιλαδέλφεια κατά τη διάρκεια του Πολέμου και της Κατοχής τα περισσότερα από τα Στελέχη κατατάσσονται στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό (ΕΕΣ) και αναπτύσσουν μεγάλη κοινωνική δράση με αρχηγό τον Γιάννη Λίνα. Εξ αιτίας της εκπαίδευσής τους ως “Σαμαρείτες” προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε επίπεδο πρώτων βοηθειών ή στα συσσίτια, καθώς επίσης πλέκοντας ζεστές φανέλες για τους στρατιώτες ή όπου αλλού ήσαν οι υπηρεσίες τους απαραίτητες.
Την ίδια εποχή ανατίθεται στην Σοφία Καπέλλα, από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών (ΕΟΧΑ), η ίδρυση εξωσχολικών συσσιτίων για παιδιά ηλικίας μέχρι 16 ετών. Έδρα των συσσιτίων στη γωνία Αγίας Τριάδος και Βοσπόρου. Στο πίσω μέρος του σπιτιού υπήρχε μια μικρή αυλή με κήπο. Σ’ αυτόν τον κήπο γίνονται οι συγκεντρώσεις των μελών. Κάτω από την “αρβύλα” των Ιταλών και Γερμανών, τα θαρραλέα αυτά πλάσματα κάνουν έπαρση και υποστολή Σημαίας κάθε μέρα και ψάλλουν τον Εθνικό μας Ύμνο. Υπεύθυνοι ήσαν, για τα αγόρια, οι Γιάννης Λίνας και Σωτήρης Λεβέντης και για τα κορίτσια, η Σοφία Καπέλλα. Τα παιδιά αυτά ήσαν ο πυρήνας από τον οποίο δημιουργήθηκαν αργότερα οι Ομάδες Οδηγών και Προσκόπων.
1944: Απελευθέρωση. Ανασυγκρότηση του Σώματος Ελληνίδων Οδηγών (ΣΕΟ).
1945: Επανεμφάνιση του Οδηγισμού και Προσκοπισμού στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου” (βλ. σελ. 24).
Προσθέτω πως μέλη της πρώτης Οδηγικής Ομάδας της Νέας Φιλαδέλφειας υπήρξαν και οι θείες μου, αδελφές του πατέρα μου, Βαλεντίνη και Σέβω Παντελόγλου και ακόμη η Αγγέλα Κεμενίδου, η Ευαγγελία Κεχαγιά, η Χρυσούλα Ζούγκου, η Καίτη Χατζηπαντελή, η Ζωή Μαυρομμάτη, η Ελένη Μισαηλίδου, η Αιμιλία Βουδούρη, η Λέλα Αθουσάκη, η Ζωρζέτα Περγαντή κά.
Είναι θαρρώ η θέση για να σημειώσω ότι περί το τέλος του 1941, όταν η πείνα σάρωνε τον πληθυσμό της Πρωτεύουσας, αυτός που κατά παράκληση του Αρχιεπσικόπου ανέλαβε Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Οργανισμού Χριστιανικής Αλληλεγγύης (ΕΟΧΑ) ήταν ο Τίμος Λαμπρινόπουλος. Ο Τίμος Λαμπρινόπουλος υπήρξε Γενικός Διευθυντής της Κεντρικής Ενώσεως Δήμων και Κοινοτήτων της Ελλάδος (ΚΕΔΚΕ) από τη δημιουργία της το 1927 μέχρι την κατάργησή της δια του Νομοθετικού Διατάγματος υπ’ αριθ. 7 της 17ης Μαΐου 1941, “περί καταργήσεως της Ενώσεως των Δήμων και Κοινοτήτων της Ελλάδος” (Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Τεύχος Α’, Αρ. Φύλλου 172 της 23ης Μαΐυο 1941), μία από τις πρώτες πράξεις της Γερμανικής Κατοχής, την οποία ο Λαμπρινόπουλος έφερε βαρέως. Ο βαθύτατα μορφωμένος και αναγνωρισμένος επιστήμονας Τίμος Λαμπρινόπουλος (1894-1945) τελείωσε το Γυμνάσιο της Κυπαρισσίας στα 1910, διορίστηκε διδάσκαλος-επιμελητής στο Δραγάτσειον Εκπαιδευτήριον Πειραιώς, αργότερα γράφτηκε στην Σχολή Τηλεγραφητών και συγχρόνως σπούδαζε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, εργάστηκε ως τηλεγραφητής και αναμίχθηκε στην εργατική κίνηση της εποχής του, εκπροσωπήσας την εργαζόμενη Ελλάδα και σε διεθνή συνέδρια, παρά δε την ποοπτικήν της αναδείξεώς του εις “απαράμιλλον ηγέτην του εργατικού κόσμου”, εγκατέλειψε την εργατική κίνηση, διατηρήσας “πάντοτε την αγάπην του – αγάπην βαθείαν και έμμονον – προς τον εργαζόμενο και μοχθούντα άνθρωπον, τοποθετηθείς δε Γενικός Γραμματεύς του Δήμου Πειραιώς ανέλαβε την διεύθυνση των Γραφείων της Ενώσεως των Δήμων της Ελλάδος, με ανυπέρβλητον φιλοπονία εργασθείς προς επίτευξιν των στόχων της”. Η Επιθεώρησις της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, το λαμπρό δημιούργημα του Χρήστου Οικονομόπουλου, Διευθυντή της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως στο Υπουργείο Εσωτερικών και εκλεκτού της Αυτοδιοικητικής Επιστήμης, το οποίο πρωτοείδε το φως της δημοσιότητας το 1922, το 1927 παραχωρήθηκε στην Ένωση των Δήμων της Ελλάδος και από το 1928 μέχρι το 1941 διευθυνόταν από έναν εκλεκτό επίσης της Αυτοδιοικητικής Επιστήμης, τον Τίμο Λαμπρινόπουλο, που συγκαταλεγόταν, όπως και ο Χρήστος Οικονομόπουλος, στα ιδρυτικά μέλη της Ενώσεως υπέρ της Αυτοδιοικήσεως (μαζί με τον Αλέξανδρο Σβώλο, τον Άγγελο Σικελιανό κά), αλλά και της Εταιρείας Διοικητικών Μελετών, ο οποίος και την περιήγαγε σε έκδοση υψηλής επιστημονικής στάθμης. Για να φανεί καθαρά η αξία που αντιπροσώπευε ο Τίμος Λαμπρινόπουλος θα ήθελα να σημειώσω ότι το Συμβούλιο της Εταιρείας Διοικητικών Μελετών στην πρώτη κιόλας συνεδρίασή του ανακήρυξε τον Τίμο Λαμπρινόπουλο επίτιμο εταίρο, τιμή που επιφύλαξε επί παραδείγματι στον Αλέξανδρο Σβώλο, Καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και τον Κωνσταντίνο Ρακτιβάν Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας – ποιος ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν βλ. το λαμπρό άρθρο του Μιχαήλ Στασινόπουλου, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Το Βήμα στις 10 Απριλίου 1965 και αναδημοσιεύθηκε εις την Επιθεώρησιν της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, Μάρτιος-Απρίλιος 1965 με πρόλογο του Δημητρίου Κ. Ψαρού και προσθήκη του Μιχαήλ Στασινόπουλου. Έχει νομίζω τη σημασία του να σημειώσω εδώ ορισμένους απ’ όσους απέδωσαν αυτή την τιμή στον Τίμο Λαμπρινόπουλο: Θεμιστοκλής Τσάτσος, Φαίδων Βεγλερής, Άγγελος Αγγελόπουλος, Παναγιώτης Δερτιλής, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Μιχαήλ Στασινόπουλος. Ο Τίμος Λαμπρινόουλος το 1943 ασθένησε από νόσο βαρεία και επώδυνη, την οποία αντιπάλεψε σθεναρά, τελευτήσας τον βίο του την 23ην Δεκεμβρίου 1945. Για περισσότερα μπορεί ο αναγνώστης να κατατοπισθεί από τις εργασίες μου:
1) Τα Πρόσωπα εις την Τοπικήν Αυτοδιοίκησιν – Στοιχεία επί του βίου, του έργου και των απόψεων του πρώτου Γενικού Διευθυντού της Ενώσεως των Δήμων και Κοινοτήτων της Ελλάδος Τίμου Λαμπρινόπουλου / Συλλογή πρώτη κειμένων διαφωτιστικών που είδαν το φως της δημοσιότητος κατά το παρελθόν, Εκδόσεις Παντελόγλου 1995, Δύο Ντοσσιέ.
2) Ένωσις υπέρ της Αυτοδιοικήσεως· τα πρόσωπα, η οργάνωση, οι πρώτες αποφάσεις σωματείου καλού που υπήρξε στον ελληνικό χώρο / Συλλογή πρώτη κειμένων πληροφοριακών που είδαν το φως της δημοσιότητος κατά το παρελθόν, Εκδόσεις Παντελόγλου 1995, Δύο Ντοσσιέ.
3) Περί της Επιθεωρήσεως της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως και τινών άλλων σχετικών Αυτοδιοικητικών / μια προσέγγιση επιστημονικού και πολιτικού χαρακτήρα, Εκδόσεις Παντελόγλου 2002.
(Ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
