Τα όσα ακολουθούν είναι ένα μάθημα ιστορίας Δημοαθηναϊκής, γενικότερα Τοπικοαυτοδιοικητικής, που χρήσιμο θα ήταν να συμπεριληφθεί στην πνευματική οπλοσκευή των μαχόμενων για αληθινή Αυτοδιοίκηση, πολύ περισσότερο που συσχετίζονται με ζητήματα της οικονομίας και τις οικονομικές εξελίξεις.
Διατυπώθηκαν από το βήμα του Γ’ Συνεδρίου των Πόλεων της Ελλάδος, που έλαβε χώρα το 1933, από τον τότε Δήμαρχο Αθηναίων Σπύρο Μερκούρη, ο οποίος είχε διανύσει μια 40χρονη διαδρομή ως Αυτοδιοικητικός:
«… ο Αδριανός αντί να ζητήσει γη και ύδωρ, ως σημεία υποταγής από τους Αθηναίους, εκόσμησε την πόλιν με έργα αθάνατα και προσέφερε το ύδωρ δια του Αδριανείου Υδραγωγείου, το οποίον ύδρευσεν επί αιώνας την πόλιν.
Επέπρωτο δε ν’ ανακαλύψη ο Κολόμβος την Αμερικήν, να παρέλθουν πέντε αιώνες από της ανακαλύψεώς της και έν τέκνον αυτής, ο Ούλεν, να συμπήξη την ομώνυμον αυτού Εταιρείαν και, επιβαλών τους όρους του στο Ελληνικόν Κράτος να παραλάβη την Αδριάνειον κληρονομίαν…
Η Εταιρεία αυτή κατέλαβεν όλας τας εγκαταστάσεις της πόλεως, ου μόνον το Αδριάνειον, αλλά και όλα τα νεώτερα έργα Υδρεύσεως, τον Κοκκιναράν, τας δεξαμενάς, τας νεωτέρας στοάς, ενεμήθη επί οκταετίαν το Δημοτικόν δίκτυον ως ιδίαν περιουσίαν, κατέλαβε άνευ όρων τας δημοτικάς οδούς, τα δημοτικά εδάφη, έλαβε την γην και το ύδωρ των Αθηνών, ου μόνον ως σημείον υποδουλώσεως αυτών, αλλά και ως κατ’ εξοχήν απέραντον πεδίον χρυσοφόρου επιχειρήσεως.
Διότι το ύδωρ … το πληρώνουν σήμερον οι Αθηναίοι εις τεσσαρακονταπλασίαν τιμήν.
Ο Δήμος, στερηθείς του ύδατος όπερ εκέκτητο από χιλιετηρίδων και όπερ δια να πολλαπλασιάση εδέησε να θυσιάση ολοκλήρους προσόδους αυτού επί σειράν ετών, είναι ήδη ηναγκασμένος να αγοράζη το νερό της Ούλεν δια να υδρεύη δεκάδα προσφυγικών συνοικισμών μη συμπεριληφθέντων στο δίκτυον της Υδρεύσεως, ως και τας συνοικίας πτωχοτάτων δημοτών Αθηναίων, και ν’ ανταπεξέλθη εις τας ανάγκας χρήσεως ύδατος με τιμήν πολλαπλασίαν εις ήν επώλει το ύδωρ τούτο.
Η δικαιοσύνη του κατακτητού και του συνθηκολογήσαντος Κράτους θεωρεί τον Δήμον μεταξύ των πελατών καταναλώσεως.
Αλλ’ ουδέ η ελπίς του μέλλοντος απέμεινεν εις τον Δήμον, διότι το Κράτος προέβλεψεν όπως, μετά την λήξιν της δουλείας της Ούλεν υποκαταστήση αυτήν, περιερχομένων εις το Δημόσιον όλων των υδραυλικών εγκαταστάσεων της Πόλεως».
Κώστας Π. Παντελόγλου