Με την υπογραφή Μ. (υποθέτω ότι πρόκειται για τον Νίκο Ε. Μηλιώρη), δημοσιεύθηκαν στην “Μικρασιατική Ηχώ”, την μηνιαία έκδοση της “Ενώσεως Σμυρναίων”, όσα θα καταχωρήσω σήμερα εδώ, στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, αναφερόμενα συνοπτικά είναι η αλήθεια, πάντως περιέχοντα ουσιώδεις πληροφορίες, στο θέμα του τίτλου.
Επί ποικίλων σημαντικών, που θίγονται στο δημοσίευμα αυτό της “Μικρασιατικής Ηχούς” το οποίο σήμερα καταχωρώ, θα επανέλθω, πάντοτε βέβαια στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, προσκομίζοντας και άλλο, πλούσιο υλικό Μικρασιατικής μνήμης.
“Στην Νέα Μηχανιώνα, κοντά στην Θεσσαλονίκη, έγιναν με κάθε επισημότητα την Δευτέρα του Πάσχα 18 Απριλίου (1960), τα αποκαλυπτήρια της προτομής του αείμνηστου Καθηγητού Μαργαρίτη Ευαγγελίδη.
Ήταν μια τιμή που έγινε σ’ έναν από τους περισσότερον επιλέκτους Μικρασιάτας του τέλους του περασμένου αιώνα (του 19ου δηλαδή) και των αρχών του σημερινού (του 20ου εννοείται), που επεβάλετο, και του άξιζε.
Η συμβολή του στην προαγωγή των φιλοσοφικών σπουδών στην πατρίδα μας υπήρξεν κατά πάντα αξιόλογη. Τον τιμούμε όμως περισσότερο και ευλαβούμεθα την μνήμη του για το έργο του ως Ιδρυτού και Προέδρου του Συλλόγου “Η Ανατολή”, του γεραρού αυτού και ιστορικού ήδη Σωματείου των Μικρασιατών των Αθηνών, του οποίου η ίδρυση και η οργάνωση οφείλεται στην αποκλειστική, μπορούμε να πούμε, πρωτοβουλία του τιμηθέντος Καθηγητού.
Ο Μαργαρίτης Ευαγγελίδης γεννήθηκε στην Μηχανιώνα της Κυζήκου τον Σεπτέμβριον του 1850 και απέθανε στην Αθήνα στις 20 Μαρτίου 1932.
Το 1894 διωρίσθη Τακτικός Καθηγητής της Ιστορίας της Φιλοσοφίας στο Εθνικόν Πανεπιστήμιο. Το 1891 ίδρυσε την “Ανατολή”, με σκοπό να υποβοηθήση την διάδοση της ελληνικής και χριστιανικής παιδείας στους μακρυνούς υπόδουλους συμπατριώτες του της Μικράς Ασίας και του Πόντου και να τους στηρίξη στο εθνικόν τους φρόνημα.
Και το επέτυχε αυτό, σε μέγιστο βαθμό, αφ’ ενός με τις χιλιάδες των εκπαιδευτικών που διοχέτευε προς τα εκεί σχεδόν δυο ολόκληρες δεκαετηρίδες, τους περισσότερους στα τελευταία απόφοιτους του Ιεροδιδασκαλείου που επί τούτω ίδρυσε στην Σάμο η “Ανατολή”, και αφ’ ετέρου με την έκδοση επί σειράν επίσης ετών του περιοδικού “Ξενοφάνης”, μοναδικού στο είδος του, πολύτιμης και σήμερα πηγής κατά την μελέτη των διαφόρων εκδηλώσεων της ζωής και της δράσεως τότε του Μικρασιατικού Ελληνισμού.
Για όλους αυτούς τους ουσιαστικούς λόγους, ο Ελληνισμός εκείνος και οι απόγονοί των, διατηρούν και θα πρέπει να διατηρούν πάντοτε μια σοβαρότατη οφειλή στην μνήμη του”.
Μένει τώρα να σημειώσω ότι όσα παραπάνω καταχώρησα έχουν δημοσιευθεί στο 17ο φύλλο της “Μικρασιατικής Ηχούς” (Απρίλιος 1960, Σελ. 1).
Κώστας Π. Παντελόγλου
