Όπως τα διατύπωσε, στο περιοδικό “Η Λέξη” (τεύχος 112, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1992), ο Χρύσανθος Χρήστου:
“[Το 1895] θα γεννηθεί στις Κυδωνίες ο Φώτης Κόντογλου (1895-1965), ζωγράφος, αγιογράφος, λογοτέχνης, δοκιμιογράφος και κριτικός της τέχνης, παραμυθάς με την πρωταρχική έννοια του όρου. Είναι ο δημιουργός που θα μας ξαναθυμίσει όλο το μεγαλείο και το βάθος των κατακτήσεων της βυζαντινής τέχνης. Με την προσωπική αξιοποίηση τύπων της βυζαντινής ζωγραφικής είναι ουσιαστικά ο εισηγητής μιας νεοβυζαντινής ζωγραφικής, που με τους μαθητές και συνεχιστές του δίνει σημαντικά έργα ως τα σήμερα. Αλλά στις Κυδωνίες γεννήθηκε και ο Πάνος Βαλσαμάκης το 1900, που έδωσε ένα νέο πνεύμα στην νεοελληνική κεραμική. Γιατί ο Βαλσαμάκης, πλούτισε την κεραμική μας όχι μόνο με τη νέα θεματογραφία του, όσο και με το μορφοπλαστικό του λεξιλόγιο, με την έμφαση στη σχηματοποίηση και την αξιοποίηση των εκφραστικών δυνατοτήτων του υλικού”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
