Μια τοποθέτηση του Αντόνιο Γκράμσι σχετική με το θέμα του τίτλου, που περιέχεται σε γράμμα του στον Τολιάτι με ημερομηνία 26 Οκτωβρίου 1926, καταχωρώ στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” λόγω του εξαιρετικού της ενδιαφέροντος:
“Σήμερα, εννιά χρόνια μετά τον Οκτώβρη του 1917, εκείνο που μπορεί να επαναστατικοποιήσει τις Δυτικές μάζες δεν είναι το γεγονός της κατάληψης της εξουσίας από τους Μπολσεβίκους, γιατί αυτό ζυγίσθηκε πια και απέδωσε τους καρπούς του. Σήμερα παίζει ενεργητικό ρόλο, ιδεολογικά και πολιτικά, η πεποίθηση – αν υπάρχει – ότι το προλεταριάτο, αφού κατέλαβε την εξουσία, μπορεί τώρα να οικοδομήσει τον σοσιαλισμό”.
Η αλληλογραφία Γκράμσι-Τολιάτι τον Οκτώβριο του 1926 αφορούσε την κατάσταση στο κόμμα των Μπολσεβίκων, πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Rinacita” και στα ελληνικά το 1975 από τις εκδόσεις “Το Φως που Καίει”. Ο Τολιάτι τον Οκτώβριο του 1926 βρισκόταν στη Μόσχα ως μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Κώστας Π. Παντελόγλου