Η προδικτατορική ΕΔΑ ήταν εκείνη που μας έφερε σε επαφή με τον σημαντικό διανοητή Radovan Richta – γεννημένος το 1923 στην Πράγα, ήταν ο επικεφαλής της ομάδας έρευνας από 44 ειδικούς διαφόρων επιστημονικών κλάδων που συγκροτήθηκε δίπλα στο Ινστιτούτο Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Επιστημών της Τσεχοσλοβακίας τα έτη 1965-1966 προς μελέτην των κοινωνικών και ανθρώπινων επιπτώσεων της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης.
Δύο άρθρα είχαμε διαβάσει προδικτατορικά, βασισμένα στην εργασία αυτής της ομάδας έρευνας. Το πρώτο υπέγραφε ο Radovan Richta και με τον τίτλο “Η επιστημονικοτεχνική επανάσταση και ο μαρξισμός” είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό Διεθνής Επιθεώρηση (Προβλήματα Ειρήνης και Σοσιαλισμού), που την ελληνική του έκδοση εξέδιδαν στελέχη της προδικτατορικής ΕΔΑ, βλ. τεύχος 18/101, 1967, σελ. 191-215. Το δεύτερο, με τον τίτλο “Ούτε Τσβέικ ούτε Κάφκα· αναζήτηση ενός ανθρώπινου προτύπου του τεχνικού πολιτισμού”, υπέγραφαν ο Radovan Richta, ο Ota Klein και ο I. Filipec (οι δύο τελευταίοι ήταν και αυτοί μέλη της ομάδας έρευνας), και είχε δημοσιευτεί στη μηνιαία πολιτική επιθεώρηση Ελληνική Αριστεράι – της οποίας την εκδοτική ευθύνη είχε το μέλος της Εκτελεστικής και Διοικούσας Επιτροπής της ΕΔΑ και βουλευτής της Α’ περιφέρειας Αθηνών Νίκος Κιτσίκης, που είχε διατελέσει Καθηγητής του ΕΜΠ 30 χρόνια και Πρύτανίς του τα δύσκολα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Γερμανικής Κατοχής, αλλά και Πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’30 – αριθμός φύλλου 44, Μάρτιος 1967, σελ. 107-117.
Η εργασία της ομάδας έρευνας μ’ επικεφαλής τον Radovan Richta γνώρισε αλλεπάλληλες εκδόσεις στην Τσεχοσλοβακία, τόσο πριν όσο και μετά τα γεγονότα του 1968, αρχής γενομένης το 1966. Πολλές εκδόσεις της έγιναν και στις χώρες της Δύσης, όσο και στις χώρες του σοσιαλισμού.
Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ράππα με τον τίτλο Ο Πολιτισμός στο Σταυροδρόμι· οι συνέπειες της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης στο μέλλον του ανθρώπου, το 1978, σε μετάφραση του πολιτικού μηχανικού και μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής της προδικτατορικής ΕΔΑ Νίκου Καρά. Πρόκειται για 428 σελίδες συνολικά, η βιβλιογραφία καταλαμβάνει τις σελ. 403-428, ενώ οι σημειώσεις της εισαγωγής και των τεσσάρων κεφαλαίων της εργασίας καταλαμβάνουν τις σελ. 313-401, ανερχόμενες συνολικά σε 719, που όλες ανοίγουν και νέα πεδία σπουδής και ερεύνης στον φιλομαθή αναγνώστη.
Ο Radovan Richta ήδη από το 1961 είχε παρουσιάσει εργασίες επί της επιστημονικοτεχνικής επαναστάσεως, ενώ και άλλα μέλη της επιστημονικής κοινότητας της Τσεχοσλοβακίας από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 είχα παρουσιάσει εργασίες τους σχετικά.
Γραφτά του Radovan Richta διαβάσαμε και τους μεταδικτατορικούς χρόνους στο περιοδικό Προβλήματα Ειρήνης και Σοσιαλισμού, όπως λ.χ. αυτά με τον τίτλο “Μπροστά στην επιστημονικοτεχνική επανάσταση” (τεύχος 9/1974, σελ. 162-172) με 59 περιεκτικές σημειώσεις, αλλά και εκείνο με τον τίτλο “Η δημιουργία πολιτισμού νέου τύπου” (τεύχος 8/1981, σελ. 25-34) με 25 σημειώσεις.
ΥΓ. Δίνω και μ’ αυτόν τον τρόπο μια συνέχεια στο διάλογο με τον Διαμαντή Σεϊτανίδη (βλ. το κείμενό του της 27.9.2017 στο e-alitheia.gr για το οποίο και άλλα θα σημειώσω στο kosmosnf.gr· δεν τελείωσα και με το σημερινό μου, δεύτερο γραφτό.
Κώστας Π. Παντελόγλου
