Συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Δαβάκης
“Κάθε είδους προσφορές και δωρεές διαβάζει κανείς καθημερινά στις εφημερίδες”, γράφει ο Γιάννης Καιροφύλας στο βιβλίο του για το ’40 και την Κατοχή και συνεχίζει: “Οι αδελφοί Παπαστράτου δίνουν 4 εκατομμύρια υπέρ της Αεροπορίας. Οι αδελφοί Δούμα, που έχουν κατάστημα στην οδό Μπενάκη 4, διαθέτουν το εργοστάσιο υποκαμίσων με 24 εργάτριες για να κατασκευάζει είδη χρήσιμα για τις Υγειονομικές Υπηρεσίες. Από την Άμφισσα ο Αθανάσιος Δημητράς διαθέτει 3.000 οκάδες ελιές για τον Στρατό” (σελ. 30).
Οι προσφορές και των απλών ανθρώπων, μαζί και των ανθρώπων της πόλης μας, σε μάλλινα, κουβέρτες, τσιγάρα και άλλα, παίζουν και αυτές τον ρόλο τους. Και των ιερών ναών επίσης που προσφέρουν τα αφιερώματα των πιστών.
Και όλα αυτά σε συνθήκες που η κατάσταση σχεδόν για όλα τα κοινωνικά στρώματα χειροτερεύει – διαπιστώνουν, γράφει ο Γιάννης Καιροφύλας, από την επίσκεψή τους ιδιαίτερα στους μπακάληδες, ότι αρχίζει σοβαρή έλλειψη τροφίμων. Μερικές ανακοινώσεις της Αγορανομίας δίνουν το μέτρο αυτής της έλλειψης… Μια αγορανομική διάταξη στις αρχές Νοεμβρίου 1940, καθορίζει να βγαίνει τρεις φορές τη βδομάδα από τα ψυγεία τυρί φέτα, κασέρι και κεφαλοτύρι και μάλιστα με διατακτική για την κάλυψη των αναγκών του λαού, όπως έλεγε. Οι κάτοχοι τυριού πρέπει να το δηλώσουν. Το ίδιο πρέπει να κάνουν και όσοι έχουν στην κατοχή τους ποσότητες πετρελαίου” (σελ. 38).
“Χαρακτηριστικό της έλλειψης τροφίμων – συνεχίζει ο Γιάννης Καιροφύλας – και δημοσίευμα εφημερίδων στις 19 Νοεμβρίου 1940, που αναφέρει ότι 180.000 οκάδες πατάτες από την Τρίπολη ήρθαν σιδηροδρομικώς και θα διατεθούν για τις ανάγκες της πρωτεύουσας. [Προσθέτουν δε] ότι αναμένονται εντός των ημερών και θα μεταφερθούν εκ Θεσσαλίας και Πελοποννήσου μεγάλες ποσότητες κρέατος και άλλων τροφίμων. Η έλλειψη πατάτας, μιας βασικής τροφής για τον κοσμάκη, οδηγεί την Αγορανομία στο να βάλει διατίμηση και να υποχρεώσει τους μανάβηδες να την πουλάνε προς 7,60 δρχ. την οκά. Από τότε αρχίζει να διαφαίνεται μια τάση μαύρης αγοράς, αφού μερικοί οπωροπώλες διαθέτουν κρυφά στους πελάτες τους πατάτες, τις οποίες, όπως ισχυρίζονται, πλήρωσαν ακριβότερα για να τις εξασφαλίσουν” (σελ. 38-39).
Τούτων ούτως εχόντων, έκρηξη ενθουσιασμού συνέβη ανά την Ελλάδα, και τη Νέα Φιλαδέλφεια φυσικά – Κατελήφθη η Κορυτσά!
Και δεν συγκλονίστηκε μόνο η Ελλάδα, μα και η Ευρώπη και η Αμερική! Τα μεγάλα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία με κέντρο το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη από το μεσημέρι της 22ας Νοεμβρίου 1940 μετέδιδαν εξακολουθητικά λεπτομέρειες της καταλήψεως της Κορυτσάς και των συνεπειών τις οποίες θα έχει για το μέλλον των επιχειρήσεων η κατοχή της στρατηγικής αυτής θέσεως.
Και η Ιταλία, τι έλεγε η Ιταλία επί του προκειμένου; Το επίσημο Ιταλικό ανακοινωθέν ανέφερε ότι “τα Ιταλικά στρατεύματα προκαλύψεως, περιλαμβάνοντα δύο Μεραρχίας, αι οποίαι από της αρχής των εχθροπραξιών είχον αναπτυχθή αμυντικώς κατά μήκος των συνόρων μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας εις τον τομέα της Κορυτσάς, απεσύρθησαν, κατόπιν αγώνος ένδεκα ημερών. Η πόλις εξεκενώθη”, πρόσθετα ότι αι διεξαχθείσαι μάχαι υπήρξαν σφοδρόταται, και ομολόγησε ότι “αι Ιταλικαί απώλειαι είναι σημαντικαί” (βλ. Εφημ. Ακρόπολις, 23 Νοεμβρίου 1940, σελ. 3).
“Οι στρατιωτικοί κύκλοι του Λονδίνου αποτίουν μέγαν φόρον τιμής εις τους Έλληνας, οι οποίοι δια της ορμής και της ακριβούς γνώσεως του εδάφους, κατήγαγον λαμπράν νίκην εναντίον αντιπάλου υπερτέρου εις εφοδιασμόν και προετοιμασία” (βλ. ό.π. σελ. 3).
“Ο εν τοις Βαλκανίοις ανταποκριτής των Τάιμς, σχολιάζων την κατάστασιν εν τω Ελληνοαλβανικώ μετώπω, παρατηρεί ότι εις τρία κυρίως σημεία οι Έλληνες απωθούν τον αντίπαλον. Το πρώτον είναι αι εκβολαί του ποταμού Καλαμά με κατεύθυνσιν προς τους Αγίους Σαράντα, το δεύτερον κατά μήκος της προς το Αργυρόκαστρον οδού και το τρίτον άνωθεν της κοιλάδος της Βοϊούσας με κατεύθυνσιν προς την Πρεμετήν και την Αυλώνα” (βλ. ό.π. σελ. 3).
Και ο πρεσβευτής της Μεγάλης Βρετανίας στην Ελλάδα σε επιστολή που απηύθυνε στις 22 Νοεμβρίου 1940 προς τον Έλληνα πρωθυπουργό σημείωνε μεταξύ άλλων: “… Δεν δύναμαι να αφήσω να παρέλθη η ευτυχής αυτή ημέρα χωρίς να σας εκφράσω την χαράν μου και τα συγχαρητήριά μου επί τη αναγγελία της καλής ειδήσεως της καταλήψεως της Κορυτσάς … Είναι ένας θρίαμβος για τον οποίον ο γενναίος Ελληνικός Στρατός δέον να είναι δικαίως υπερήφανος. Το ηρωϊκόν τούτο κατόρθωμα των Ελληνικών όπλων θα έχη άμεσον απήχησιν εις τον Κόσμον ολόκληρον. …” (βλ. ό.π. σελ. 3).
Θα τελειώσω αυτό το σημείωμα με δυο αναφορές· πρώτα στο τραγούδι που κυρίως ακουγόταν στις λαϊκές εκδηλώσεις για τον θρίαμβο της κατάληψης της Κορυτσάς και μετά για έναν πρωταγωνιστή της νίκης των Ελληνικών στρατευμάτων κατά τον Πόλεμο του 1940-1941, τον συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη.
Λοιπόν το τραγούδι που κυρίως ακουγόταν στις λαϊκές εκδηλώσεις για τον θρίαμβο της κατάληψης της Κορυτσάς ήταν το “Κορόιδο Μουσολίνι”. Το είχε γράψει ο Γιώργος Οικονομίδης πάνω στον σκοπό μιας Ιταλικής καντσονέτας. Να οι στίχοι του
Με το χαμόγελο στα χείλη
πάνε οι φαντάροι μας μπροστά
και γίνανε οι Ιταλοί ρεζίλι,
γιατί η καρδιά τους δεν βαστά
Κορόιδο Μουσολίνι
κανείς σας δεν θα μείνει
Εσύ κι η Ιταλία
η πατρίς σου η γελοία
τρέμετε όλοι το χακί…
Το τραγούδι αυτό τραγουδιόταν επί χρόνια. Και μετά τον Πόλεμο του ’40 και την Κατοχή, εμείς μικρά Φιλαδελφειωτόπουλα το ακούγαμε και το μαθαίναμε, το τραγουδούσαν οι γονείς μας και τα χρόνια του ’50 ακόμη, μαζί και με άλλα φυσικά, όπως το “Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά” που έγραψε ο Μίμης Τραϊφόρος πάνω στον σκοπό της προπολεμικής “Ζεχρά” και πρωτοτραγούδησε η θρυλική τραγουδίστρια της Νίκης Σοφία Βέμπο.
Προσωπικά τα τραγούδια αυτά πρωτάκουσα στο σπίτι μας, που βρισκόταν πάντοτε στη Νέα Φιλαδέλφεια, από τη μητέρα μου Μαρία Παντελόγλου το γένος Γιαννακαρώνη, που τραγουδούσε ωραία ένα πλήθος τραγουδιών γενικότερα, μαζί κι εκείνα της Αντίστασης.
Και τώρα μερικά για τον συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη, που μικρά Φιλαδελφειωτόπουλα ακούγαμε για την πολεμική του δράση στον Πόλεμο του 1940-1941 και η Νέα Φιλαδέλφεια τον έχει τιμήσει ονομάζοντας οδό της πόλεώς μας σε Κωνσταντίνου Δαβάκη, που βρίσκεται στο πλάι του 2ου Δημοτικού Σχολείου και αρχίζοντας από την Νικολάου Τρυπιά, συναντάται με τις οδούς Καισαρείας, Κοιμήσεως Θεοτόκου, Γεωργίου Παπανδρέου, Ανακούς και Μαιάνδρου.
Ο Κωνσταντίνος Δαβάκης (1897-1942) ήταν ένας από τους πιο γενναίους αξιωματικούς του Ελληνικού στρατού, ήταν δε ο πρώτος που πέρασε με το απόσπασμά του σε νικηφόρα αντεπίθεση εναντίον των Ιταλών. Με το προσωπικό του παράδειγμα συμπαρέσυρε τους μαχητές του σε ορμητική έφοδο. Τραυματίστηκε σοβαρά στη μάχη. Αργότερα στην Κατοχή, συνελήφθη από Ιταλούς και στάλθηκε όμηρος στην Ιταλία, πλην όμως τορπίλη βύθισε το πλοίο που τον μετέφερε και έχασε τη ζωή του.
(ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
