Μια αναφορά του Γιάννη Τομπρογιάννη και της Έλλης Παππά στην Ηλέκτρα Αποστόλου (*)

“Γ.Τ.: ο (Νίκος) Κιτσίκης, με την προοπτική να συντριβεί ο φασισμός, είδε την ανοικοδόμηση στην Ελλάδα όπως την έβλεπε το ΚΚΕ. Μέσα σε κείνη την φοβερή νύχτα του φασισμού η διέξοδος ήταν η συντριβή του φασισμού και η ανοικοδόμηση που θα χρησιμοποιούσε την επιστημονική-τεχνική επανάσταση… για να κάνει μια Ελλάδα ανεξάρτητη οικονομικά … Και προχώρησε το κόμμα στην αξιοποίηση του αντιστασιακού επιστημονικού δυναμικού για την μελέτη των προβλημάτων. Συγκροτήθηκαν οι πρώτες Ομάδες Μελέτης. Υπεύθυνος γι’ αυτή την δουλειά ήταν ο Γιάννης Ζέβγος. Και η Ηλέκτρα (Αποστόλου) παρακολουθούσε ωρισμένες Ομάδες. Στην Ομάδα που ήμουν εγώ ήταν ο (Νίκος) Κιτσίκης, ο (Δημήτρης) Μπάτσης, ο (Θεόδωρος) Γιαννόπουλος από τους γεωπόνους. Εγώ έβλεπα πάντα, κι ακόμη και σήμερα το βλέπω, πως η έρευνά μας έπρεπε να στηρίζεται στα συγκεκριμένα στοιχεία που αφορούνε τον χώρο. Όσα ξέραμε ήτανε ακόμη πολύ γενικά: πως το υπέδαφός μας ήτανε πλούσιο, πως η Ελλάδα ήτανε προικισμένη με φυσικούς πόρους – και βλέπαμε την καταστροφή που είχε γίνει στο μεταξύ με την ληστρική εκμετάλλευση των πάντων. …

Από κείνη την δουλειά βγήκε το βιβλίο του (Δημήτρη) Μπάτση για την Βαρειά Βιομηχανία. Ετοιμάζαμε κι ένα δεύτερο βιβλίο που το έγραφα εγώ. Ήτανε για την αναδιάρθρωση του οικιστικού χώρου με την βοήθεια των συγκοινωνιακών αξόνων. Είχαμε 11.000 οικισμούς, που δεν ήταν βιώσιμοι, για λόγους ιστορικούς είχανε σκαρφαλώσει τα βουνά, και δεν επρόκειτο ποτέ να δούνε άσπρη μέρα. Είχαμε ανακαλύψει την χωροταξία μέσα από τις ανάγκες. Την ανάγκη της ισόμετρης γεωγραφικά ανάπτυξης, της ισόμετρης κλαδικής ανάπτυξης.Θεωρήθηκε πιο επείγον να βγει πρώτα το βιβλίο για την βαρειά βιομηχανία…

Ε.Π.: Αυτή η δουλειά ξεκίνησε λοιπόν με τις Ομάδες Μελετών, που τις κρατούσαν ο Ζέβγος και η Ηλέκτρα (Αποστόλου). Αλλά δεν ήτανε μόνο μέλη του κόμματος σ’ αυτές τις ομάδες.

Γ.Τ.: Ήτανε κυρίως Εαμίτες. … Αυτή η δουλειά ξεκίνησε το 1943. Είχαμε και παράλληλες ομάδες εργασίας στο Τεχνικό Επιμελητήριο, με τις οποίες συνεργαζόμασταν. Αλλά η συνεργασία δεν ήτανε πολύ αποδοτική, γιατί στις ομάδες του Τεχνικού Επιμελητηρίου ήτανε και πολλοί αντιδραστικοί. Η Διοίκηση του Τεχνικού Επιμελητηρίου όμως ήτανε αντιστασιακή κι αυτό βοηθούσε. Έτσι με πήρανε στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ειδικό Σύμβουλο για να βοηθήσω στην αναδιοργάνωσή του για να πάψει να είναι “φωλιά εργολάβων” όπως το λέγανε. Δουλέψαμε μαζί με την Μάρω Μάστρακα που την εκτελέσανε οι Γερμανοί. Είχε αρχίσει να οργανώνει τις βιβλιοθήκες, την τεκμηρίωση, παίρνανε μπρος οι ομάδες εργασίας. Έπειτα όλα αυτά διαλυθήκανε. Το μεταδεκεμβριανό κράτος αδιαφόρησε. Εμείς ωστόσο κάναμε την “Επιστήμη-Ανοικοδόμηση” (ΕΠ-ΑΝ). Η πρωτοπορία στην χώρα μας ήταν διαρκώς στραμμένη προς την υλικοτεχνική βάση σαν μέσου, σαν ρεαλιστικού τρόπου για την κατάκτηση της ανεξαρτησίας. Της απαλλαγής από την οικονομική εξάρτηση”.


(*) Βλ. Έλλη Παππά, “Νίκος Κιτσίκης ο επιστήμονας ο άνθρωπος ο πολιτικός”, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (Τεχνικά Χρονικά, Ιανουάριος Μάρτιος 1986), Σελ. 51-53.